Gelezen in De trek naar de stad (2010) van Doug Saunders:
Het nieuwste boek van de Canadese journalist Doug Saunders werd hier, op deze weblog, al meermalen besproken. Gisteren stond er zowaar een recensie in NRC Handelsblad. Afgelopen week las ik een hoofdstuk over een van de twintig steden die hij op zijn zoektocht naar ‘de stad van aankomst’ aandeed: Mumbai. Het gaat over de verhouding tussen stad en platteland en hoe migranten hun banden met het platteland niet verliezen, maar bijvoorbeeld in de oogsttijd weer terugkeren naar het land of zelfs permanent terugkeren, waardoor voortdurend stromen migranten pendelen tussen metropool en zijn landelijke omgeving. Wat me intrigeerde was iets anders. In steden als Mumbai, aldus Saunders, is het begrip ‘baan’ ingrijpend veranderd. “Voor de economische crises van de jaren tachtig bestond in de steden in de ontwikkelingslanden meestal een elite van mensen met een baan voor het leven, die steunde op een gering aantal mensen met laagbetaalde banen in de dienstverlening.” Deze elite, aldus Saunders, is daarna uiteengevallen en wordt nu gedomineerd door mensen met zwart werk. “De zwarte economie, die vroeger werd beschouwd als een parasitair en irrelevant randverschijnsel naast de industriële ‘hoofdstroom’ van de economie, omvat tegenwoordig in de postcommunistische landen 25 procent van alle banen, in Noord-Afrika 30 procent, in Latijns-Amerika 50 procent, in India 70 procent en in de armste Afrikaanse landen meer dan 90 procent.”
Je zou denken dat Saunders hierover zijn beklag doet, maar niets is minder waar. Voor hem is de zwarte economie juist een uitkomst. “Ook al is de zwarte, zelfstandige economie chaotischer en wordt er vaak geen belasting afgedragen, over het geheel genomen blijkt dat ze migranten van het platteland een beter bestaan verschaft dan de oude economie van banen voor het leven. Zelfstandigheid, het startpunt van de stad van aankomst, is mondiaal de norm geworden.” Niet alleen in de voormalige ontwikkelingslanden zie je zelfredzaamheid tot norm worden, het verschijnsel doet zich nu ook voor in de westerse wereld. Individuen moeten zichzelf kunnen redden. Iedereen wordt autonoom. Het einde van de verzorgingsstaat is tevens het einde van de geluksmachine, overal op deze aardbol. Dat einde kun je, anders dan Tony Judd, ook positief beschouwen.
Geef een reactie