Gelezen in ‘Barges and Capitalism’ (1981) van Jan de Vries:
Gisteren gesproken op een congres over de MKBA, de Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse, op de Universiteit van Amsterdam. Infrastructuurplanning in ons land, was mijn stelling, is veel te eenzijdig publiek en te top-down georganiseerd. De rijksoverheid zit er met z’n dikke kont bovenop. Dat veroorzaakt allerlei problemen. Sinds de negentiende eeuw lobbyen bestuurders van provincies en gemeenten hevig bij Vadertje Staat, die toch in de eerste plaats vanuit verdelende rechtvaardigheid en natievorming redeneert. Alle lagere overheden smachten naar infrastructuur, die de Staat vervolgens moet financieren. De MKBA moet hierin intervenieren, maar wordt gemaakt door specialisten die door diezelfde overheid worden ingeschakeld. Alleen het waardesysteem van de overheid telt. Dit leidt niet tot optimale netwerken. De MKBA fungeert als de bijenwas in de oren van Odysseus en de touwen waarmee deze zich liet vastbinden aan de mast van zijn schip, om de verleidelijke roep van de Sirenen niet te horen. En dat terwijl echt goede netwerken altijd bottom-up groeien, juist met actieve inbreng van burgers, ondernemers en private partijen, mede vanuit een heel ander waardesysteem dan alleen dat van de overheid. Alleen open bottom-up planning leidt naar efficiënte netwerken.
Als voorbeeld hoe het anders en beter kan noemde ik het Hollandse en Friese trekvaartenstelsel van de zeventiende eeuw. Het werd aangelegd in amper dertig jaar en gold onder tijdgenoten als het meest geavanceerde transportsysteem ter wereld. In die tijd was er nog geen Nederlandse staat die alles bedisselde. Historicus Jan de Vries heeft in ‘Barges and Capitalism’ de aanleg en exploitatie ervan meeslepend beschreven: “In the absence of a strong central authority, transport policy was in municipal hands, and several cities, each for its own reasons, pursued very active policies of trekvaart – and other route – development.” Dertig steden zonder één dominante stad (ook Amsterdam niet!) bouwden aan het netwerk, elk voegde telkens een stukje toe; steeds golden andere motieven. “These multiple sources of initiative, in the context of a competitive political structure, help explain why such a high-connectivity transport system could be created.” Decentraal en bottom-up dus werd het hele systeem gebouw, efficiënt en geavanceerd. Het functioneerde ruim tweehonderd jaar en bracht voorspoed in de delta.
Geef een reactie