Gehoord in Şişli, Istanbul, op 14 november 2018:
In 2011 gewerkt in Saryer, dit jaar in Şişli, twee gemeenten binnen Istanbul. Welkom in de uitgestrekte gecekondu’s van de Turkse metropool, onderwerp van mijn collegereeks Cities in Transition op de Universiteit van Amsterdam (Gecekondu is het Turkse woord voor een woning die illegaal is gebouwd). Kuştepe is een dichtbevolkte achterstandswijk direct achter de Trump Towers in Şişli, het zakenhart van Istanbul. Vanaf 1950 raakten de heuvels hier bezet met illegale woningen van mensen die moesten vluchten omdat de gecekondu’s van Zincirlikuyu, Vefa en Esentepe werden ontruimd. De nieuwkomers hergroepeerden zich, vanaf 1953 werd een verordening van kracht die gemeentegrond beschikbaar stelde voor behoeftigen, er werden vanaf dat moment rechten aan bewoners gegeven. Roma’s met verschillende achtergronden vestigden zich in Kustepe. Inmiddels vormen deze Roma’s de meerderheid. Vaak zijn zij rechteloos. Er is veel armoede. Van onderlinge solidariteit, zelfs binnen de Romagemeenschappen, is nauwelijks sprake. De situatie is complex, bijna uitzichtloos. Het gemeentebestuur van Şişli besloot onlangs tot een nieuwe aanpak van de ernstige achterstandsproblemen. In plaats van ontruimingen en plannenmaken zoekt ze het gesprek op met de bewoners en bouwt ze aan vertrouwen. Midden in de wijk is een buurthuis geopend waar jonge planologen van de gemeente, ondersteund door sociologen en antropologen, de lastige situatie in kaart proberen te brengen. We waren er te gast.
In 1997 werd boven op de heuvel, midden in Kuştepe, een universiteit geopend. De gedachte was dat deze private Bilgi Universiteit een gunstige uitwerking op de wijk en haar arme bewoners zou hebben. Aanvankelijk was dit ook het geval. Vanuit de universiteit werd sociologisch onderzoek naar Kustepe gestart, er werd zelfs een schooltje voor Romakinderen geopend dat met enkele successen zelfs toeleidde naar het universitaire milieu. Maar in 2006 kwam een meerderheid van de aandelen in handen van een Amerikaanse onderneming die weinig ophad met filantropie. De meeste faculteiten verhuisden naar elders. Het allergrootste probleem van Kuştepe is dat de bewoners zich nauwelijks hebben georganiseerd. Hun achtergronden verschillen te sterk, er is wedijver, onbegrip, de problemen zijn ernstig. Wel is er elektriciteit en er is stromend water, maar veel bewoners leven een illegaal bestaan, zijn arm, werken in de informele economie, hebben nauwelijks rechten. Met hulp van het Nederlands consulaat in Istanbul presenteerde een klein team van Amsterdamse planologen methoden van co-creatie aan hun Turkse collega’s. De vraag werd gesteld: waarom nu al een plan? Elementen van een plan zullen zich op den duur vanzelf aandienen. Eerst investeren in open gesprekken. Neem daarvoor de tijd. Maar hoeveel tijd is de planologen gegeven? Eind maart 2019 zijn er weer gemeentelijke verkiezingen. Het was leerzaam, nee indrukwekkend.
Geef een reactie