Moderniseren

Gelezen in de Volkskrant van 17 november 2010:

Over verdachtmaking gesproken. Arnout Brouwer meldt in de Volkskrant dat de Russische regering een nieuw verstedelijkingspatroon gaat nastreven. In Nederland zou je spreken van een nieuwe nationale nota ruimtelijke ordening. De kop boven het artikel luidt echter: “Kremlin heeft liever grote steden dan dorpen.” Dat is weinig minder dan insinuerend. En één passage is er door de redactie speciaal uitgelicht: “Geheim document over verhuizing bevolking uitgelekt.” Je zou bijna gaan denken aan een nieuwe ronde van geheime Sovjet-deportaties. Niets is minder waar. De verslaglegging zegt meer iets over Nederland dan over Rusland. Wij in Nederland vertrouwen Rusland niet, dat staat er. En: wij hebben liever dorpen dan grote steden. En ook: wij zullen de bevolking nooit laten verhuizen. Die moet vooral blijven zitten waar hij zit. Gedwongen blijven zitten, dat is de Nederlandse politiek.

Waar gaat het in Rusland om? President Medvedev wil het grote land moderniseren. Negentig procent van de Russische bevolking woont echter in steden met minder dan honderdduizend inwoners. Ze zijn verspreid over het gehele land, tot in uithoeken waar de klimatologische omstandigheden bar en boos zijn en waar dikwijls helemaal geen werkgelegenheid meer te vinden is. Dit verstedelijkingspatroon is de erfenis van de oude Sovjet Unie: dat betrof gedwongen spreiding van de bevolking om het land te industrialiseren en in die zin niet zo héél veel anders dan de Nederlandse industrialisatiepolitiek van destijds, die ook een spreidingspolitiek betrof. De spreidingspolitiek van de Sovjets heeft niet gewerkt en zo ze al gewerkt heeft, dan werkt ze nu niet meer. Veel kleinere steden zijn afhankelijk van slechts een paar grote fabrieken, van één economische sector. Daarmee zijn ze kwetsbaar gebleken. Gaat het slecht met zo’n sector, dan krimpt de stad. Verder krimpt trouwens de hele Russische bevolking, van 142 miljoen nu naar 128 miljoen in 2025. Rusland moet daarom afscheid nemen van zijn oude spreidingspolitiek en de komende periode echte grote steden gaan bouwen. Steden met tenminste drie miljoen inwoners, stelt de regering nu, blijken net voldoende divers om overeind te blijven. Dat is ongeveer de minimummaat. Rusland schakelt daarom over op een ruimtelijke concentratiepolitiek. Heel verstandig, dunkt mij. Zou ik niet geheim over doen. Sterker, zouden we in Nederland ook moeten doen.