Gelezen in ‘Russia: An Architecture for World Revolution’ (1984) van El Lissitzky:Fraaie tentoonstelling gezien in het Van Abbemuseum: ‘Lissitzky – Kabakov. Utopie en werkelijkheid’. Door beide Russische kunstenaars tegenover elkaar te plaatsen worden idealen uit de begintijd van de Sovjet-Unie – het werk van Lissitzky – vergeleken met wat ervan terecht is gekomen – het werk van het echtpaar Kabakov. Een hoofdrol hierin speelt Moskou. De stad werd in 1918 aangewezen als de nieuwe hoofdstad van het socialistische wereldrijk. Daar hoorde ook een nieuwe stadsvorm bij. Zo ontwierp Lissitzky, die afwisselend in Berlijn en in Moskou verbleef, in 1924 voor de nieuwe hoofdstad de ‘Wolkenbügel’: een enorme kantoordoos die hoog boven de ringweg zou zweven, precies op de plek waar de radialen de stad binnendringen. Het was bedoeld om als baken te dienen langs de ringweg van Moskou. Rondom de stad zouden vijf van deze gebouwen neergezet worden, elk in een andere kleur, zodat je wist waar je de stad in moest rijden. Zelf schreef hij: “Moscow is as centralized city, characterized by a number of concentric ring boulevards connected by radial main streets emanating from the Kremlin. The proposal intends to place these structures at the intersections of the radials and the boulevards, where the most intense traffic is generated.” Het zich onttrekken aan de wetten van de zwaartekracht door het doen zweven van enorme volumes op grote hoogte, het gebruikmaken van liften, het werken met vrije plattegronden die geen hinder ondervinden van de beperkingen van verkavelingen, en ook: “The resulting external building volume achieves elementary diversity in all six visual directions.”
Tegenover dit utopische bouwwerk, wat het stadsbeeld van Moskou danig zou hebben gedomineerd als het ooit was gebouwd, staat Kabakov’s ‘doos met rotzooi’ (1986). Alle rommel in dit werk is door Ilya Kabakov nauwkeurig beschreven op kleine papiertjes en deze zijn aan lijnen gehangen zodat de opschriften te lezen zijn voor de toeschouwer. De eens zo maakbare werkelijkheid is in stukjes uiteengevallen. Deze fragmenten, brokstukken, worden als archeologische voorwerpen geordend met behulp van woorden. Kabakov: “This image of a cluttered, dusty, half-abandoned, ownerless existence is firmly connected for me with the feeling of my Homeland and with the hopeless feeling that it is impossible to get rid of the situation, that it is here forever, and that garbage and dirt are the very unique ‘genius’ of our place, having taken up residence in it forever.” (The Man Who Threw Never Away Anything, 1996). Een mooiere beschrijving van wat Moskou en eigenlijk elke stad feitelijk is, is nauwelijks denkbaar.
Geef een reactie