Gelezen in ‘Verhalen 1913-1924’ (2013) van I.E. Babel:
Het laatste verhaal uit de bundel, door F. Slofstra schitterend vertaalde Babelvertellingen is die van ‘De jodin’. We hebben het over ‘Verhalen 1925-1938’ die Izaac Babel schreef kort voordat hij door de handlangers van Jozef Stalin op 45-jarige leeftijd in Moskou zou worden vermoord. In ‘De jodin’ verhaalt hij over de oude vrouw Ester Erlich die aan het graf van haar pas overleden man radeloos weent en terugblikt op haar vijfendertig jaren huwelijkse leven. Haar dagen slijt ze in het armoedige stadje Kremenets in de Oekraïne, waar het overal in de huizen stinkt. Ze verwijt haar zoon Boris dat hij niet thuis was toen zijn vader overleed. Maar Boris heeft geen spijt. Hij besluit zijn moeder mee te voeren naar Moskou – iets wat zijn in het leven teleurgestelde vader nooit had gedurfd. "Laten we gaan," zei Boris tegen zijn moeder. "Waarheen?" "Naar Moskou, mama…!" "Zijn er niet genoeg joden in Moskou zonder ons?" Even later zitten moeder en zoon, onder achterlating van haar ‘dorpse pantoffels’, in de eersteklas wagon van de Sebastopol-expres.
Boris is revolutionair en lid van het Rode leger, hij blijkt in Moskou vrienden en carrière te hebben gemaakt en brengt zijn oude moeder onder in een mooi appartement in de chique wijk Ostozhenka. "Ze zei dat ze dodelijk bedroefd was alleen te vertrekken, zonder haar man, die zo van Moskou had gedroomd, die er zo van had gedroomd dit godvergeten oord te verlaten en de rest van zijn leven, waarin je alleen nog rust en genoegen verlangt, bij zijn zoon door te brengen, in die nieuwe wereld….En nu lag hij de hele nacht in zijn graf, terwijl zij naar Moskou ging, waar de mensen naar verluidt gelukkig, vrolijk en levenslustig waren, vol plannen zaten en allerlei bijzondere dingen deden." Babel beschrijft met weinig woorden de extreme luxe van Moskou: de metropool van Stalin vol met voor de oude Ester ‘onvoorstelbaar vreemde mensen’. Het wendde snel, van beide kanten. Na haar komst werden coöperatieworst en wodka ingeruild voor thee, klaargemaakt op de samowar, met knoflook, gebakken uien en gefilte fisj, door Ester stilletjes bereid. Babel: "De oude Ester vond haar plek in de hoofdstad van de USSR." Telkens als ik het nieuws lees over Moskou, Poetin en de Oekraïne, moet ik aan dit ontroerende verhaal denken.
Geef een reactie