Gelezen in The Ghost Map (2008) van Steven Johnson:
Noem het vakantielectuur. The Ghost Map van Steven Johnson. Ik kocht nota bene de Penguin-editie. Dat is wel bijzonder voor een Amerikaanse schrijver als Steven Johnson. Maar het boek van de New Yorker gaat dan ook over Londen in 1854. Hoofdpersoon is de historische figuur John Snow. Alles speelt zich af in de maand september van eerdergenoemd jaar, in Soho, rond Broad Street, waar in die maand de cholera uitbreekt. Johnson volgt Snow op de voet in de wijze waarop hij als geneesheer ‘ontdekt’ hoe cholera zich razendsnel verspreidt onder de bevolking van de grootste metropool ter wereld. Niet via de lucht, zoals men destijds nog dacht, maar via het water. En daarmee vond hij tevens de oplossing voor deze gruwelijke negentiende eeuwse plaag.
In het laatste hoofdstuk wijst Johnson op de actualiteit van zijn onderwerp. Weliswaar kon cholera in het negentiende eeuwse Londen als gevolg van de toen ongekende opeenhoping van mensen zich snel verspreiden, de oorzaak en de oplossing werden in datzelfde London ook heel snel gevonden dank zij diezelfde bevolkingsdichtheid. Johnson noemt dat "the hidden power of urban networks’. Heel precies beschrijft hij hoe die netwerken functioneren en hoe individuen als John Snow hierdoor snel intelligentie kunnen ontwikkelen.
Hij, Johnson, verklaart zich een groot voorstander van megasteden. Ze zijn creatiever en innovatiever, ze zijn ook gezonder want de gezondheidsvoorzieningen zijn er veel beter en goedkoper geregeld en het vruchtbaarheidscijfer is er lager. Ook voor het milieu is extreme concentratie het allerbeste: "From an overall ecosystems perspective, if you’re going to have 10 million human beings trying to share an environment with other life-forms, it’s much better to crowd all 10 million of them into a hundred square miles than it is to spread them out, edge-city style, over a space ten or hundred times that size."
Neem Nederland. Zou het, als Johnson gelijk heeft, niet veel verstandiger zijn om de 16 miljoen mensen minder te spreiden over al die stadjes en provincies en juist meer te concentreren? Dat zou een belangrijke opgave kunnen worden voor de ruimtelijke ordening op rijksniveau in de komende decennia. Hoe? Heel eenvoudig. Niet door bevolkingsgroei, maar door handig gebruik te maken van de vergrijzing en bevolkingskrimp in grote delen van het land. Dit natuurlijke proces moet actief worden gefaciliteerd door metropoolvorming enerzijds en geleide bevolkingskrimp anderzijds.
Wel vreemd trouwens dat we de afgelopen vijftig jaar met onze voorbeeldige ruimtelijke ordening precies het omgekeerde hebben gedaan in dit land: spreiden en ontstedelijken. Toen hebben we een kans gemist. Maar die kunnen we goedmaken.
Geef een reactie