Maakbaar

Gehoord in Amsterdam op 9 maart 2012:

Ze gaf het onmiddellijk toe: “I’m an academic,” haar inzichten waren nu eenmaal niet direct op ervaringen in de praktijk gestoeld. Afgelopen vrijdag sprak de Amerikaanse sociologe Saskia Sassen in Felix Meritis tijdens het ‘Integrating Cities’ congres, gewijd aan het integratievraagstuk in de Europese steden. De titel van haar lezing luidde: ‘Beneath the hatred and racisms, there is structural convergence’. Hoewel in aanleg negatief geformuleerd, was haar boodschap inderdaad hoopgevend. Er werd, vond ze, enorme vooruitgang geboekt in het zoeken naar toenadering tussen migranten en autochtone gemeenschappen in steden waar ook ter wereld. Dat was een veel positievere boodschap dan die waarmee de Tilburgse hoogleraar Paul Scheffer de zaal en de Nederlandse pers een dag eerder had bestookt. Uit zijn vergelijkende studie van de positie van migrantengemeenschappen in Amsterdam en Rotterdam had juist weer die verontrusting gesproken en opnieuw een waarschuwing aan het adres van Nederlandse politici. De academicus Sassen trok zich er niets van aan.

Ten eerste merkte de hoogleraar van Columbia University in New York op, dat de afstand tussen steden en staten sterk groeiende is. Steden blijken veel beter in staat het integratievraagstuk op te lossen, staten allerminst. “Citizenship is made.” Steden blijken over talrijke tactieken (niet methodes) te beschikken om met verschillen om te gaan. Verrassend waren haar opmerkingen over die andere ‘cross-border space’, al die veiligheidsregimes, bedoeld om burgers in steden te beschermen. Ze beschermen niet alleen de ‘citizens’, maar gelukkig ook de migranten. Zelfs de contraterrorisme-regimes in steden helpen mee om integratie mogelijk te maken. Voor ongelijkheid geldt hetzelfde: ook die wordt gemaakt. Aan de hand van een langjarige statistiek liet Sassen zien dat in de twintigste eeuw de klassetegenstellingen tot aan de Tweede Wereldoorlog nog erg groot waren en dat ze na 1987 weer terug zijn op dat oude ongelijke niveau. De periode tussen 1942 en 1987 is die van nivellering, van de opkomst van de middenklasse, maar lijkt achteraf, historisch gezien, uitzonderlijk. Kijkt men naar de inkomensverschillen in de afgelopen hoogconjunctuur, dan is die periode juist weer uitzonderlijk. De hoogste inkomensgroepen groeien in die periode skyhigh, terwijl voor grote groepen in de samenleving geen spoor van vooruitgang te bespeuren valt. Nog zo’n cijfer: tussen 1006 en 2010 werden in de USA liefst 14,2 miljoen mensen hun woning uitgezet. Sassen eindigde met een foto van een Chinees kunstwerk waarop alle glanzende torens van Shanghai op een vuilnisbelt waren gegooid. Beneath the hatred…