Gelezen in ‘Operating Manual for Spaceship Earth’ (1969):
Vandaag laatste college inleiding planologie gegeven aan eerstejaars studenten planologie van de UvA. Twee bepalende figuren uit de twintigste eeuwse planningsgeschiedenis heb ik behandeld: Richard Buckminster Fuller en Jane Jacobs. De eerste staat voor de mannelijke kant van het vakgebied, de tweede voor de vrouwelijke. Van elk las ik tijdens mijn studie een boek dat destijds grote indruk op mij maakte: ‘Operating Manual for Spaceship Earth’ (1969) respectievelijk ‘The Death and Life of Great American Cities’ (1961). De eerste wordt tegenwoordig niet meer gelezen, de tweede maakt de ene comeback na de andere. Wat heet. Het lijkt erop dat de vrouwelijke benadering het uiteindelijk ruimschoots heeft gewonnen. Ogen op straat, straatleven, straathoeken, minder auto’s, veel voetgangers, diversificatie, creativiteit, productiviteit, organisch gegroeide steden, ja de spontane stad zit tegenwoordig sterk in de lift.
Echter, minstens zo interessant is het gedachtegoed van Buckminster Fuller, al lijkt deze futurist vooral onder hippies furore te hebben gemaakt. Toen Jacobs haar tirade tegen de New Yorkse sloopplannen van Robert Moses optekende, tekende Bucky een enorme ‘dome’ over Manhattan. Daarmee dacht deze voormalige marine-officier, uitvinder en futuroloog het ecosysteem van New York te kunnen redden. De wereld ging immers aan milieuvervuiling en uitputting van grondstoffen ten onder, maar Bucky wist raad. In zijn ogen was de ‘planeet aarde’ een groot ruimteschip waarvan de raadselen door de wetenschap eindelijk waren opgelost. Computers zouden het hele ecosysteem precies kunnen reguleren en tegelijk de mensen van groeiende welvaart verzekeren. Bezit kon worden afgeschaft, de bevolkingsexplosie was een mythe, mensen hadden veel minder ruimte nodig, de planoloog kwam aan de macht. Fuller: “Wanneer de wereld haar potentiële mogelijkheden van welvaart verwezenlijkt zal hebben, zal er in New York ruimte genoeg zijn voor de gehele wereldbevolking; ieder mens zal ruimte genoeg hebben om een gemiddelde receptie te houden. Wij zullen in de toekomst steeds vaker bijeen komen in culturele centra. En anderzijds zullen wij meer gelegenheid krijgen om in alle ruimte die nog steeds op ons ruimteschip beschikbaar is tot grotere zelfontplooiing te komen.” Buckminster Fuller verwachtte ook veel van menselijke samenwerking, ingebed in ‘een metafysica van collectief ontwaken’ (Sloterdijk, Schuim, 2004). “Dus, planologen, architecten en ingenieurs, neemt het initiatief. Gaat allen aan de slag en tracht tot samenwerking te komen.” De computers zijn er; die samenwerking, daar wachten we nog op.
Geef een reactie