Global City

Gehoord op Roeterseiland campus op 16 april 2015:

Een geweldig betoog stak Ruurd Gietema af over Moskou afgelopen week bij Urban Studies. Gietema is partner bij KCAP, het Rotterdamse stedenbouwkundige bureau dat overal in Europa stedelijke projecten ontwerpt. In een gastcollege aan de Universiteit van Amsterdam vertelde hij over zijn avonturen in Russische steden, met name Moskou. De vraag was of Moskou een ‘global city’ is. Het begon allemaal in Londen, vertelde hij, waar KCAP betrokken was geweest bij de planning van de Olympische Spelen 2012. Daar leerde hij een Russische zakenman kennen die hem vroeg met hem mee te gaan naar Perm. Na aanvankelijke schroom vloog hij naar de Oeral en betrad daar een stad die decennialang van de buitenwereld afgesloten was geweest. In Perm, het centrum van het militair-industriële complex van de voormalige Sovjet-Unie, begon hij een planningstraject dat met recht Europees genoemd kan worden, met groene en rode contouren, maar dat eindigde als Russische roulette. We zagen jets en dure hotels in Siberië. Het leek op ‘Leviathan’ van Andrei Zvyagintsev. De middag kon niet meer stuk. Met rode oortjes luisterden we naar zijn surrealistische belevenissen.

Via Perm raakte Gietema betrokken bij twee grootschalige stadsuitbreidingen in Moskou: een in het noorden, dicht bij luchthaven Sjeremetevo, de ander in het westen, in een bocht van de Moskva rivier. Beide terreinen bevinden zich ver buiten de MKAD – de reusachtige ringweg rond Moskou –, beide zijn ook privaat geïnitieerd. Een puissant-rijke Rus wilde op eigen grond een enorme campus bij de luchthaven bouwen, in het andere geval wilde een Russische bank een Internationaal Financieel Centrum in Rublyovo-Arkhangelskoye ontwikkelen op 460 hectare grond waar al talrijke eerdere vergeefse pogingen waren gedaan om iets te bouwen. Vooral in het laatste geval kreeg zijn betoog surrealistische trekken. Een groot financieel centrum bouwen in ‘the middle of nowhere’ zonder goede verbindingen met het centrum en de luchthaven is zelfs in het snel groeiende Moskou nauwelijks geloofwaardig te noemen. Maar avontuurlijk is het wel. Een mooi ontwerp trouwens. Hoe moesten we dit nu interpreteren? De studenten zag je peinzen. Gietema vertelde dat de crisis roet in het eten heeft gegooid. Op de plek komen nu waarschijnlijk woningen. Zo wordt Moskou nooit een ‘global city’.