Grotestadsprikkels

Gelezen in de Volkskrant van 26 mei 2011:

Misschien is het u ontgaan, maar sinds de jaren tachtig zijn veel chronische patiënten uit de grote psychiatrische instellingen in de bossen overgeplaatst naar woonvormen elders. Hierdoor, was het idee, zouden ze actiever gaan participeren in de samenleving. Dat heette met een duur woord ‘ambulantisering’. Wat blijkt? De patiënten trekken allemaal naar de grote steden. Het aantal ggz-cliënten en de kosten voor het cliëntgebonden ggz-gebruik zijn in Amsterdam nu beide ongeveer de helft hoger dan in de rest van Nederland. Sinds de ambulantisering stijgt ook het aantal acute dwangopnames, de zogenaamde In-Bewaring-Stellingen (IBS) schrikbarend. Tussen 1993 en 2007 nam het aantal IBS’en in de grote steden toe met maar liefst 300 procent. We hebben het dan over een getal van 120 IBS-ers per 100.000 bewoners. Flip Jan van Oenen en Jeroen Zoeterman, de een psychiater en de ander werkzaam bij een grootstedelijke GGZ-instelling, schreven er een alarmerend stuk over in de Volkskrant: “Inmiddels is bekend dat woonachtig zijn in grote steden op zichzelf een risicofactor vormt voor het ontstaan van psychoses. Het is aannemelijk dat dit samenhangt met de hectiek en grote hoeveelheid prikkels in een grote stad, maar ook met eenzaamheid, beschikbaarheid van drugs en concentraties van allochtone groepen die een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van een psychose.” De crisisdiensten in de grote steden hebben het er maar druk mee. Het kost de grote steden ook veel geld. En de opvang schiet duidelijk tekort. Vandaar de sterke toename van de dwangopnamen. Wordt hierdoor de zorg goedkoper? Moeten de grote steden dit opvangen? En heeft dit systeem wel zin?

Van Oenen en Zoeterman vragen zich af of de grenzen niet in zicht komen van de mogelijkheden tot integratie van psychiatrische patiënten in de grote stad. Zij menen dat we “patiënten een grotere dienst bewijzen door ze een rustige plek buiten de stad te gunnen, op enige afstand van ziekmakende grotestadsprikkels.” Het systeem noemen ze pervers. Er zit inderdaad een prikkel in tot meer dwangopnames en afwenteling van de kosten op de grootstedelijke GGZ’s. Echter, de essentiële vraag wordt niet gesteld: waarom trekken al die psychiatrische patiënten toch naar de grote stad als ze de ziekmakende grotestadsprikkels niet kunnen verdragen?