Gelezen in Het Parool van 1 februari 2014:
Vreemd dat iedereen zo competitief is ingesteld. Nu is er zelfs een Mayor’s Challenge. Wie het beste idee voor zijn of haar stad heeft, kan een paar miljoen dollar winnen. Amsterdam is genomineerd en New York is de jury. Matthijs van Veelen, hoogleraar evolutie en gedrag aan de Universiteit van Amsterdam, doet onderzoek naar de evolutie van altruïsme, eerlijkheid en moraliteit. Op 8 januari 2014 sprak hij in Amsterdam de Diesrede, getiteld ‘Goed en kwaad. Over de evolutie van moraliteit, samenwerking en sjoemelen’. Leven, aldus Van Veelen, is per definitie competitief, “en het idee van de evolutie is dat die competitie het leven ook heel creatief maakt.” Doorgaans kopiëren we onszelf, maar als iemand net even handiger is of sneller dan wij, dan wint ie. Om de competitie op achterstand te zetten werken we met elkaar samen. Selectie vindt daardoor plaats op een hoger organisatieniveau. De kolonie – de stad – is nu het niveau van selectie. “Als er zoveel voordelen zitten aan samenwerking, ben je geneigd je af te vragen waarom niet alles en iedereen in de natuur niks anders doet dan continu samenwerken.” Antwoord: sommige mensen drukken hun snor. Maar ook daarvoor bestaan oplossingen: sociaal gedrag tussen verwanten, moraliteit, wederkerig altruïsme en sjoemelen. Eerlijkheid helpt ons weer om dat sjoemelen tegen te gaan. In de tijd hebben wij mensen steeds meer morele dingen geleerd. Omdat we er zoveel bij te winnen hebben. Wij hebben, kortom, talent voor moraal.
In een interview in Het Parool van 1 februari leek Van Veelen nog stelliger. Het succes van de mens, stelde hij daar, is vooral terug te voeren op samenwerking. Arbeidsdeling en specialisatie hangen er nauw mee samen. Zonder het vermogen tot samenwerking was specialisatie nooit mogelijk geweest. En wat eerlijk en oneerlijk is wordt al vroeg door kinderen begrepen. Onze moraal is gebaseerd op het kunnen afwegen van belangen. En voor ongelijkheid hebben we ‘een zekere tolerantie’ ontwikkeld. Toen ik het las, moest ik denken aan ‘The Rationel Optimist’ (2010) van Matt Ridley. Die schreef op onweerstaanbare wijze over specialisatie en samenwerking. Resultaat: meer dan tien miljard verschillende producten te koop in wereldsteden als Londen of New York. Zelfvoorziening, aldus Ridley, is armoede, wereldwijde samenwerking in netwerken levert ons grote rijkdom op. Ridley: “De bottom-up wereld zal het grote thema van deze eeuw zijn.”
Geef een reactie