Maarten Hajer en Mark Rutte zien het verkeerd

Gelezen in Scientific American van september 2011:

Zo, dat was Prinsjesdag. Dat was Den Haag. We moeten ons dus voorbereiden op een ernstige crisis. Ik lees een buitenlands tijdschrift, gekocht op de luchthaven van Wenen. Scientific American is deze maand geheel gewijd aan metropolen. In Nederland moet het eerste tijdschrift nog verschijnen dat een special wijdt aan grote steden. Het onderwerp leeft hier niet. Wij blijven liever komkommers telen. De redactie van het Amerikaanse wetenschapstijdschrift daarentegen trekt de grootstedelijke agenda, wijdt een heel nummer aan het onderwerp en is opvallend optimistisch. De strekking is: metropolen gaan de wereld redden. Opvallend is de bijna politieke agenda die de redactie aan het begin van het nummer dicteert. De titel ervan luidt ‘In fairness to Cities’. Men pleit voor een ‘level playing field’ tussen steden, suburbs en platteland. Dus terwijl de directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving in Nederland, Maarten Hajer, zich nu al weer druk maakt over het verarmende Nederlandse platteland, wijzen de Amerikaanse geleerden op de stelselmatig politieke bevoordeling van het platteland en de suburbane gebieden door de regering.

Als, stelt men, grote steden zo duurzaam, innovatief en sociaal zijn als de wetenschappelijke studies aangeven, waarom bevoordeelt de politiek dan nog altijd het platteland? “In matters of housing, education, transportation, the environment and sociale services, existing rules and spending priorities give cities a raw deal.” Goedkope benzine, gesubsidieerde autosnelwegen, belastingvoordelen voor huiseigenaren, weinig aandacht voor grootstedelijke onderwijsvoorzieningen en nog veel meer, ze bevoordelen de buitenwijken en plattelandsgebieden boven de grote steden. In Amerika geeft zelfs de stedelijk georiënteerde regering Obama aan de vijf minst bevolkte staten tweemaal zoveel overheidsmiddelen per inwoner als aan de rest van het land. “Ultimately, the trouble is that the U.S. political system is rigged against densely populated areas.” In Nederland is het niet anders. En we weten allang, het is allerminst duurzaam, het vergroot de ecologische voetafdruk van dit dichtbevolkte land en het gaat zich ook economisch wreken. “From het perspective both of simple fairness and of rational, science-based public policy, eliminating the incentives for citizens to spread out should be our goal.” Het klinkt bijna boosaardig. Nee, het is erger, men vindt het allemaal irrationeel, dom en zelfs regelrecht rampzalig.


Posted

in

by

Comments

3 responses to “Maarten Hajer en Mark Rutte zien het verkeerd”

  1. Maarten Hajer Avatar

    Ja, heerlijk: polemiek! Maar waarover dan precies? Niet over ‘Hajer versus Scientific American’ in ieder geval; vorige week twitterde ik tenslotte zelf al over dat special issue. Het was een verademing omdat het nu eens niet eendimensionaal sprak over een toekomst van ‘smart cities’. Net als ik ook al bij #picnic11 zei: de energieke stad heeft de toekomst als je drie zaken integral bij elkaar pakt: (1) de initiatieven van burgers en bedrijven, (2) de mogelijkheden van nieuwe technologie (mn ICT), en (3) de nieuwe regels die hiervoor nodig zijn. Dat laatste benadrukken wij ook in het PBL-signalenrapport ‘De Energieke Samenleving’ (http://bit.ly/mGawjv).

    Stad en platteland dan? Ja en nee. Jij loopt weg met Ed Glaeser. Begrijpelijk want voor Amsterdam biedt dat veel perspectief. Amsterdam is een winnaar. Maar dan vooral als je het regional bekijkt. PBL analyseerde de rol van de Noordvleugel, http://bit.ly/poxhQ6. En wat blijkt: regio’s vervullen een belangrijkere rol in het internationale competitieve speelveld dan landen. Vooral de kracht van agglomeraties is belangrijk. Juist daar vindt de synergie plaats, die leidt tot innovaties en een groot verdienvermogen. Massa en dichtheid en daaraan verbonden specialisaties en diversiteit zijn dus voorwaarden voor succes. Echter juist daar missen de Nederlandse regio’s kracht. Nederlandse agglomeraties zijn over het algemeen kleiner en kennen een lagere dichtheid dan hun belangrijkste concurrenten. We onderscheiden ons dus niet zomaar op de ‘traditionele’ kracht van agglomeraties. We winnen de slag dus ook niet zomaar van London, Parijs en Milaan, laat staan van Tokyo of New York.

    Er is een andere strategie, naar die van het versterken van agglomeratiekracht, nodig. Dit bouwt veel meer op uit de assets waar Nederlandse regio’s sterk in zijn. Nederlandse agglomeraties kennen een sterke kwaliteit van de leefomgeving, bestaande uit voorzieningen en natuur- en milieukenmerken. Nederlandse regio’s hebben een goede kennisinfrastructuur. Nederlandse regio’s hebben een goede fysieke infrastructuur. Dit maakt dat Nederlandse agglomeraties zich in internationaal opzicht juist onderscheiden door hun netwerken, zowel fysieke als kennisnetwerken, die bovendien prettige, innovatieve leefomgevingen bieden. Die positie moeten we uitnutten. Daar is ook een concurrentieslag te winnen, zie voor de analyse op http://bit.ly/r5ZMqa.

    Maar er is ook een achterkant aan het verhaal. In de VS gaat het succes van de steden gelijk op met een verarming van het platteland. Dat kan hier ook gebeuren. Dat is geen wetenschappelijk argument om alles weer te gaan verdelen; dat is een thema voor de politiek. Maar je moet je ogen er ook niet voor sluiten.

  2. Zef Hemel Avatar
    Zef Hemel

    Akkoord. Echter, mijn punt is kennelijk nog steeds niet duidelijk: de regio (de voorsteden, de groeikernen, enzovoort) en het platteland worden door de rijksoverheid al de-cen-nia-lang systematisch fiscaal en anderszins bevoordeeld ten opzichte van de grote steden. Grotestedengelden zijn fooien, nadat de staat eerst alles heeft afgeroomd – fiscaal, maar ook demografisch. Nu de grote steden, tegen de verdrukking in en op eigen kracht, er bovenop krabbelen, roept er alweer een planbureau ach en wee – omdat het platteland zou verarmen. En ja, de VS. Maat en schaal van de VS zijn onvergelijkbaar.

  3. Maarten Hajer Avatar

    Nee hoor! Planbureau laat voor het eerst empirisch zien waar Nederland zijn geld verdient, en wie nu echt met wie concurreert. Daar gaan we mee door en daarbij onderscheiden we 238 regio’s in Europa, hoogstedelijk en minder stedelijk, alles door elkaar. Met behulp van die rapportages kunnen straks hele goede gebiedscontracten worden afgesloten. Neem rss feed op http://www.pbl.nl en je blijft op de hoogte.

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *