Parallel universum

 

Op het vliegveld kocht ik een exemplaar op de tast: een boek van de Turkse Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk. Wist ik veel dat de hoofdpersoon aan het begin van de roman architectuur in Istanbul studeert en later gaat werken bij de Dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente Istanbul. Niet dat dat er veel toe doet. Osman is de verteller en hij laat verder weinig los over zijn werk. Hij spreekt tot zijn engel en de aanleiding is het lezen van een boek. Sindsdien is hij verkocht. Hij verlaat huis en haard en stapt in een bus, laat Instanbul achter zich en reist door heel Turkije, op zoek naar zijn nieuwe leven. Dat neemt een aanvang met een botsing van de bus op een cementwagen, een botsing die hem wakker schudt. Zijn nieuwe leven blijkt echter evenzeer een zoektocht te zijn, elke vorm van logica lijkt erin te ontbreken. Hij ontdekt de liefde, hij ziet veel films in de bus, hij ziet bij anderen op hoeveel manieren je je leven kunt leiden, hij begaat een moord, hij keert bij zijn moeder terug, en ten slotte komt hij toch nog om bij een fataal busongeluk. En overal wordt hij gevolgd door engelen. "Ik begreep dat dit het einde van mijn leven was. Terwijl ik toch alleen maar naar huis wilde, en helemaal niet doodgaan, niet overgaan naar een nieuw leven."

Hoe het begon. "Op een dag las ik een boek en mijn hele leven veranderde." Dat boek dat Osman op het spoor zet van zijn nieuwe leven, het zette Osman aan tot actie, hij bezag de wereld op een nieuwe manier, alsof de wereld zelf veranderd was. Ene Mehmet was hem voorgegaan. Ook die had het boek gelezen. Die waarschuwde hem nog, tevergeefs. Ook al wist hij dat hij hem met de dood bekopen zou, Osman deinsde er niet voor terug.

 

Ziedaar de kracht van verhalen. Ook in de stedenbouw gaat dat op. Vakgenoten staren zich blind op procedures, planteksten en beleidsstukken. Ze denken dat daarmee steden worden gebouwd. Niets van dat al. Het gaat om verhalen. Ik vertelde erover in Istanbul, op de universiteit van Santralistanbul. Dat er naast het universum van de politiek en de macht ook een heel ander universum bestaat. Een parallel universum van ideeën, inzichten en verhalen, een universum dat uiteindelijk veel machtiger is. Men leek het te begrijpen.