Gelezen in Hoofdstad in gebreke. Manoeuvreren met publieke werken in Amsterdam 1851-1901 (2002) van Ida Jager:
Er zou een fraaie biografie geschreven moeten worden van dr. Samuel Sarphati. Elke keer als ik door het naar hem vernoemde park loop en langs het naar hem vernoemde gedenkteken, denk ik weer hetzelfde: er zou een biografie aan deze Joodse medicus, tevens stadsontwikkelaar en ondernemer, moeten worden gewijd. Wie was hij? Wat wilde hij met Amsterdam? Waardoor lukte het hem om, zoals Ida Jager schrijft, "zowel het lokale bestuur als de rijksoverheid (Ministerie van Oorlog) mee (te slepen) in een eerste stukje negentiende eeuwse urbanisatie"? Waarom staat er op het monument dat hij ‘de Stichter’ is ‘van het Nieuw Amsterdam’?
Volgens Jager was hij niet minder dan briljant. "Zijn tactiek berustte op een synthese van genialiteit en overredingskracht." Hoe dan? "Met veel inlevingsvermogen maakte hij het stadsbestuur attent op een aantal fraaie stedelijke ruimten. Stuk voor stuk werden ze op de buurtkaarten aangewezen: het Damplein, de Botermarkt, de Nieuwe Markt, het Leidseplein en het niet te versmaden Amstelveld, dat toentertijd als een van de intiemste stadspleinen te boek stond." Wat dreef hem? En waarom wilde hij niet minder dan een ‘Paleis voor Volksvlijt’ vestigen op het stukje grond wat later bekend zou komen te staan als het Frederiksplein? En dan ter weerzijden ervan, op het oude bolwerk, het Oost- en het Westeinde met zijn ""twee rijen groote sierlijke huizen", kort na realisatie door veel Amsterdammers op één lijn gesteld met niet minder dan de Rue de Rivoli. De kazerne werd gesloopt, het drilveld verdween, de beestenmarkt geëgaliseerd. Het gesoigneerde deel der Amsterdamse bevolking verdrong hier weldra de militairen en de veehandelaren. "Zij drong hier in het vervolg door tot een nieuw stadsbeeld, waar ruimtelijkheid en allure de toon aangaven."
Geef een reactie