Spontaan

Gehoord in de Tolhuistuin op 9 oktober 2009:

In een volle en goedgeluimde zaal presenteerde Gert Urhahn van het Amsterdamse bureau Urhahn Urban Design gisteravond de principes van de ‘spontane stad’. Het geheim van spontane, levendige en diverse stedenbouw, aldus Urhahn, ligt verborgen in de omvang van het perceel. Is het perceel bij uitgifte te groot, dan zal er geen levendige stad ontstaan. Is het perceel klein genoeg, dan voltrekt zich onder voorwaarden een spontaan proces van stadsontwikkeling waarbij voldoende vrijheidsgraden bestaan voor burgers en ondernemers om in de stad ‘hun eigen ding te doen’.

Daarmee leverde hij openlijke kritiek op het stedenbouwkundige plan van IJburg en de Zuidas, waar gerefereerd wordt aan de Berlagiaanse stedenbouw en waarbij bloksgewijze wordt ontwikkeld. Impliciet bekritiseerde hij zo ook de Amsterdamse praktijk van stadsontwikkeling, waarbij door het grondbedrijf zogenaamde ‘bouwenveloppen’ worden uitgegeven aan woningcorporaties en projectontwikkelaars. Die enveloppen zijn volgens hem dus veel te groot.

Mooi was de ontknoping van het gesprek op het eind, toen de hele zaal zich had geschaard rond de maquette van Amsterdam-Noord en het gesprek onder leiding van Joost Beunderman zich concentreerde op de realisatie van het ‘Noorderveld’ – de perceelsgewijze uitgifte van het Vliegenbos -, waardoor in Noord een reusachtige terrein vrij zou komen voor allerlei ‘spontane initiatieven’ door de Noorderlingen zelf. Het leek op een gegeven moment op een toespelen van de bal aan Ymere, vertegenwoordigd in de persoon van Fred Schoorl, directeur Strategie van deze grote woningcorporatie, die zei iets soortgelijks te doen in Almere-Noord, waar hij de concessie had verworven om liefst 4000 woningen volgens het Ymere-concept van bewonersparticipatie te ontwikkelen. Zoiets zou hij ook wel voor stadsdeel Noord willen doen. Ook Rudi Stroink, directeur van TCN Properties, geloofde niet dat hier een taak voor de overheid was weggelegd. Daarop barste Ton Schaap, stedenbouwkundige bij de DRO, los. "Hoe kan dat nou?? Na zo’n goed gesprek en met zo’n mooi nieuw inzicht voor Amsterdam-Noord, gaan we dan weer op de ouderwetse Amsterdamse wijze de woningbouwcorporaties de kaart toespelen??" Waarop Ruwan Aluvihare, landschapsarchitect bij datzelfde DRO, er fijntjes op wees dat het schitterende idee van Urhahn geen zware stedenbouw en geen financieel hoogstandje van een marktpartij vereiste. Het bos is immers eigendom van de gemeente. En voor een perceelsgewijze uitgifte van het bos heb je geen zwaar opgetuigde projectontwikkelaar nodig: gewoon de 100 percelen Vliegenbos aan de zittende bewoners die met goede initiatieven komen uitgeven. Geweldig!