Pages
Stay In Touch
More
© 2013 Free State of Amsterdam
Gelezen in ‘The New Urban Crisis’ (2017) van Richard Florida:
Nee, Richard Florida is niet van mening veranderd. Nog steeds zijn steden de motoren van de economie en nog steeds gelooft hij dat ze ons voorspoed zullen brengen. Maar regeringen keren zich van de steden af en kiezen voor het verpauperende platteland. Want de verschillen worden snel groter. Een sommige steden zijn gewoon tè succesvol. Florida, die hoogleraar Global Research is in Toronto, duidt deze laatste aan als ‘superstar cities’. Ze zijn losgezongen van de rest van het land en presteren economisch niet alleen veel beter, maar trekken ook de jetset naar zich toe. Dan win je met dubbele cijfers. In zijn recent verschenen ‘The New Urban Crisis’ schrijft hij: “Economic inequality grows worse as cities and metros grow larger, denser, and more clustered.” Kortom, hoe groter de steden, hoe groter de ongelijkheid. En de factoren die bepalend zijn voor economische groei, veroorzaken tevens groeiende ongelijkheid. Uitgerekend in de meest succesvolle steden wonen veel linkse schrijvers, wetenschappers en journalisten, die geen gelegenheid voorbij laten gaan om de ongelijkheid aan de kaak te stellen. Ongelijkheid wordt daardoor direct een politieke kwestie.
Maar wat gebeurt er? Juist in de buitenwijken en op het platteland ontstaat politieke woede. Van die kant had Florida de opstand niet verwacht. De verkiezing van Rob Ford als burgemeester van het progressieve Toronto vormde de aanleiding voor het schrijven van zijn boek. Deze reactionaire witte man uit de buitenwijken heeft de Canadese stad veel schade berokkend. Zijn ruwe optreden werkte verlammend, nee het was beschamend. Florida weet het zeker: de opkomst van Ford had alles te maken met de groeiende ongelijkheid tussen het rijke centrum en de verarmende randen van Toronto. En wat Ford met Toronto deed, dat doet Trump op dit moment met de Verenigde Staten en Baudet en Wilders met Nederland. Ook die fnuiken de verdere ontwikkeling van de steden zonder dat dit het platteland verder helpt. Wat moet er volgens Florida gebeuren? “Ultimately, the only way forward for our economy and society is more, not less, urbanism.” Nationale consensus is volgens hem niet mogelijk, daarvoor is het al te laat; het van bovenaf sturen moeten we opgeven, elke stad en regio is anders, steden moeten hun eigen belastingen heffen, staten moeten nu ècht decentraliseren. En wat de steden zelf betreft, die moeten werk maken van inclusieve stadsontwikkeling. Wat dat is? Suburbaan bouwen, aldus Florida, was goedkoop bouwen; we hebben het decennia naar hartenlust gedaan. Maar dat werkt niet meer. Echte grootstedelijkheid is nu nodig. Echte steden bouwen is duur.
Gehoord in Stroom te Den Haag op 6 december 2010:
Op een door het Forum voor Stedelijke Vernieuwing georganiseerd Smal Beraad in het Haagse Stroom sprak een klein gezelschap genodigden onder leiding van Felix Rottenberg met de auteurs van de nieuwste CPB-studie Stad en land, Coen Teulings, directeur van het CPB, en Gerard Marlet, directeur van Atlas voor gemeenten. Teulings presenteerde de cijfers die hij ook vorige week tijdens de Vastgoedlezing in Amsterdam had gepresenteerd. De departementen van I&M en BZK waren vertegenwoordigd, alleen het departement van Economische Zaken ontbrak. Iedereen luisterde aandachtig. Er ontspon zich een typisch Haags gesprek over de economie van ons land. Het ging over de mainports, brainports en greenports en de valleys. Over de economie van de krimpgebieden (negatieve grondwaarde). Over de steden (de hoogste grondwaarden). Feiten gingen ten onder in het geweld van de overtuigingen. Over Venlo waren de meesten het snel eens. Ook over de Betuwelijn, zij het dat de vertegenwoordiger van het Ministerie van Infrastructuur ervan overtuigd bleef dat de mega-investering op termijn zou lonen. Luister naar de grondwaarde!, prentte Teulings het gezelschap in. De les voor Amsterdam (de hoogste grondwaarde in Nederland!) was dat het snel met Almere moet afrekenen (lage grondwaarde) en de bedrijven in de Coen- en Vlothaven (hoge grondwaarde) moet uitplaatsen om ter plekke te gaan bouwen. Dat is goed voor de economie van ons land.
De hoogleraar in het gezelschap hamerde op goed onderwijs. De rijksoverheid moet investeren in het onderwijs. “Onderwijs, onderwijs, onderwijs”. Maar hij vergat dat de stijging van de grondwaarden niet zozeer veroorzaakt wordt door de nabijheid van universiteiten, maar door het samenraapsel van culturele voorzieningen, goede winkels, monumenten, parken, openbaar vervoer, restaurants enzovoort. Dat zijn de feiten. Het gaat om het brede palet van stedelijke voorzieningen. Het gaat erom aantrekkelijke steden te ontwikkelen. Onderwijs hoort daar vanzelfsprekend bij. Opnieuw was ik onder de indruk van de wijze waarop intelligente mensen vast blijven houden aan hun overtuigingen, zelfs wanneer die evident worden gelogenstraft door feiten en cijfers, dit keer nota bene afkomstig van de directeur van het Centraal Planbureau.
Gelezen in Le Monde Dossiers & Documents van november 2010:
Ziedaar, ook de Franse krant Le Monde komt met een special over metropolen. Op de voorkant uiteraard prominent een artikel over Franse steden, en natuurlijk gaat het met name over Parijs. Twee gedeputeerden – de ene van rechts, de ander van links – hebben de staat van de Franse steden geanalyseerd en aanbevelingen geformuleerd. Een belangwekkend rapport, aldus redacteur Frédéric Edelman. De president echter lapt het allemaal aan zijn laars. Sarkozy is alleen maar geïnteresseerd in ‘Grand Paris’. Beknopt beschrijft Edelman hoe Francois Mitterand destijds zich het lot van de Franse steden aantrok en hoe hij, geheel volgens de traditie van brood en spelen in het oude Rome, de grotere steden ook eens iets leuks gunde. Als het maar toeristen opleverde en afstraalde op de glorie van La France. Niet dat hij Parijs vergat, want uitgerekend Mitterand was iemand van de Grandes Projets in de hoofdstad. Maar na dertig jaar is aan deze stedenpolitiek een einde gekomen en herneemt Sarkozy de oude gewoonte om alleen aan Parijs te denken. Weliswaar hebben de grote steden in Frankrijk van hem meer bevoegdheden gekregen en is de nationale politiek tegenwoordig officieel op metropoolvorming gericht, het geld om de problemen in de banlieus op te lossen is er niet. De rijkdom, aldus Le Monde, hoopt zich ondertussen op in de centra van de grote steden.
De crisis gooit ook nog eens roet in het eten. “Tous ces éléments qui conditionnent l’ëquilibre pacifique des villes – si celui-ci pouvait etre durablement atteint – se heurtent désormais au poids de la dette de l’État.” Zelfs Parijs moet opletten. Alles draait nu om dat ene Grand Projet van deze president: de Philarmonique van Jean Nouvel in La Villette. Ze is het symbool van de grootstedelijke ijver van de president. Nu nog is de bouwput een groot gat, gevuld met water. Er zijn geldproblemen. Het Ministerie van Cultuur beraadt zich. Zal het ooit gereedkomen? Hoe dan ook, concludeert Le Monde, “ce n’est donc pas demain, par ces temps de vaches maigres, que le problème des quartiers et des banlieus pauvres sera résolu.”
Gelezen in NRC Handelblad van 9 januari 2008:
Het hoofdredactionele commentaar van NRC Handelsblad op de nieuwjaarstoespraak van de Franse president toonde weer eens een sterke preoccupatie met een vermeend Frans nationalisme. Sarkozy zou in de voetsporen treden van de Franse minister van financiën en binnenlandse zaken, Jean-Babtiste Colbert, die in de zeventiende eeuw de rechterhand was van koning Lodewijk de veertiende. Deze preoccupatie van de kwaliteitskrant leidde de aandacht danig af van met name het voortreffelijke voornemen van de Franse president om de economie fundamenteel anders te gaan benaderen. Anders dan NRC deed, die het voornemen presenteerde als een zoveelste voorbeeld van ‘verfransing’, kondigde Sarkozy niet anders aan dan de twee (Amerikaanse!) nobelprijswinnaars Joseph Stiglitz en Amartya Sen de opdracht te geven een Bruto Binnenlands Product te ontwerpen waarin factoren als ‘kwaliteit van leven’ en zelfs ‘geluk’ worden verdisconteerd. NRC brandmerkte dit initiatief onmiddellijk als een ‘specifiek Franse’ actie. Echter, er is helemaal niet gezegd dat Frankrijk zich hiermee wil afzonderen van de rest van de wereld en in economisch opzicht een ‘Alleingang’ wil gaan. Integendeel, ik denk dat een dergelijke maat voor economische groei bitterhard nodig is, overal in de wereld, en dat de Franse president dat ook voorstaat. Is er misschien een journalist geweest die hem dat gevraagd heeft? Of was de pers meer geïnteresseerd in het liefdesleven van de president en in eventueel Frans expansionisme?
Het is wel weer typisch hoe initiatieven van natie-staten onmiddellijk in de sfeer van bedenkelijk nationalisme worden getrokken. Daarom denk ik ook dat niet natie-staten, maar veeleer steden aan zet zijn als het gaat om ingrijpende hervormingen in de wereldeconomie. Er zijn domweg meer steden. Steden groeien. Sterker, verstedelijking is het leidende thema in de wereld. In en tussen steden kan goed worden geëxperimenteerd en steden, waar ook in de wereld, zullen ook eerder van elkaar willen leren. Welke stad neemt het voortouw in de ontwikkeling van een nieuwe graadmeter voor economische groei?
Gelezen in Amsterdam in aanleg. Planvorming en dagelijks handelen 1850-1900 (1989) van Arnold van der Valk:
Het staat in een voetnoot in Van der Valks proefschrift. Tot op heden is er nog geen biografie over Samuel Sarphati verschenen. Dat was in 1989. Ik geloof niet dat er sindsdien een biografie over deze Amsterdamse arts-stedenbouwer naar buiten is gebracht. Dat is toch vreemd. Daarom nogmaals de vraag: waar is er geen biografie over Samuel Sarphati?
Neem nu de Eerste Adres betreffende de verfraaiing, geschreven door Sarphati en door hem ingediend bij de Gemeenteraad op 14 november 1860. Het betrof een plan voor de bebouwing van de omgeving van het Paleis voor Volksvlijt (zíjn Paleis) en de oevers van de Amstel, inclusief het Amstelhotel. Daarin meet hij de economische voordelen breed uit voor de stad. "Geen stand of bedrijf die niet daarbij zou worden gebaat." Maar, voegt hij daaraan toe, het bouwen van een stuk stad dient nog een veel groter belang, een algemeen belang. "Bij het bouwen en inrichten van nieuwe woningen moet bijna alles stuk voor stuk met de handen worden uitgegraven, bewerkt, aangevoerd en geplaatst; zijn kunstenaars en arbeiders even onmisbaar. En eenmaal gereed, dan schenkt elke woning een nieuw genot, dan bevordert elke wijk het genoegen en de gezondheid van honderden gezinnen, terwijl daaraan telkens edeler behoeften, nieuwe schatten en rijke bronnen van voorspoed en geluk zullen te danken zijn."
Wat een inzicht, wat een visie. Een goed ingericht stuk stad is gedurende eeuwen, telkens opnieuw, een bron van welvaart. Zoals later ook zal blijken wanneer zijn Sarphatistraat en omgeving eenmaal zijn aangelegd. Het rendeert tot op de dag van vandaag, met het Amstelhotel als een van de beste hotels van Nederland en op de plek van het Paleis voor Volksvlijt: De Nederlandsche Bank! Goede stedenbouw kan nauwelijks hoger worden geschat. Gek dat hij dan toch zo werd tegengewerkt door Burgemeester en Wethouders van Amsterdam. Tegengewerkt? Jazeker. Volgens de Y en Amstelbode moest de man opboksen tegen "(…) op zijn zachtst genomen, onbegrijpelijke, schroomvallige houding van Burgemeester en Wethouders (…) De heer S. ondervond van dien kant niet slechts geene medewerking, maar …. het klinkt ongelooflijk, zelfs tegenwerking!" Je zou veel meer over de man te weten willen komen. En over de psyche van Amsterdam.
reacties