To dynamite New York!

Gelezen in NRC Handelsblad van 3 januari 2003:

Opmerkelijk hoeveel kunstenaars in de twintigste eeuw  op een kluitje leefden in Greenwich Village, het kleine stukje New York begrensd tussen West 14th Street, Broadway en Canal Street. Ross Wetzsteon schreef er een boek over. In ‘Republic of Dreams’ beschrijft deze hoofdredacteur van  The Village Voice hoe bohemiens in the Village samentrokken nadat de Franse kunstenaar Marcel Duchamp in 1917 haar op Washington Square had uitgeroepen tot een vrije en onafhankelijke kunstenaarsrepubliek (foto). Niet dat veel Amerikanen Duchamp toen al kenden. Belangrijker voor haar legendarische reputatie was het revolutionaire tijdschrift ‘The Masses’ dat vanaf 1913 onder leiding van Max Eastman in the Village verschijnt. Bovenal was het galeriehoudster Mabel Dodge die met haar feesten in the Village de kunstenaars aan zich bond en met haar uitspraak ‘To dynamite New York!’ de bruisende, vrijgevochten en onbezorgde kunstenaarskolonie verpersoonlijkte. Door haar verwierf de buurt definitief de reputatie van een anarchistisch en libertair nest, een reputatie die vervolgens in de periode 1920-1960 een enorme aantrekkingskracht uitoefende op figuren als Ford Maddox Ford, Henry Miller, T.S. Eliot, Mary McCarthy, Allen Ginzberg, Saul Bellow, William Faulkner, J.D. Salinger, Susan Sontag, John Cheever, Jack Kerouac enzovoorts. Door de voortdurende komst van soortgenoten werd die reputatie keer op keer bevestigd.

Aan de reputatie van Greenwich Village komt abrupt een einde wanneer de figuur van Andy Warhol aan het New Yorkse firmament verschijnt. Warhol zet zich expliciet af tegen de gezelligheid van the Village of liever: hij keert zich tegen de abstract-expressionisten onder leiding van Jackson Pollock die de gevestigde roem van the Village gebruikten voor hun eigen non-conformisme. Zijn machinale ‘kunstfabriek’ vestigt Warhol in 1963 aan de 74th Street, in de Upper East Side van Manhattan, vlakbij het hoofdkantoor van de Verenigde Naties, ver weg van Pollock en diens vrienden. Door het ongekende succes van Warhol had Greenwich Village ineens afgedaan als mekka van radicale maatschappijkritiek en vernieuwende kunst. Ziedaar het belang van steden voor kunst en het nut van geografie voor het begrijpen van de kunstgeschiedenis. Ook vernieuwing in de kunst is sterk gelokaliseerd.