Toasten op de doden

Gelezen in De Eilanden nr. 9, December 2009:

Afgelopen zaterdag werd in de Oosterkerk het twintigjarig bestaan van het Vierwindenhuis op het eiland Wittenburg gevierd. Tot de sprekers behoorden Fons Elders, filosoof en initiatiefnemer van het Vierwindenhuis, Gian Piero Frasinelli, de Italiaanse architect, Helga Fassbinder en ik. Voorzitter was Bert van Meggelen. DRO maakte de bijeenkomst mogelijk. Het programma kwam neer op een soort van Zomergasten. Het was buitengewoon divers. Iedere spreker hield zijn eigen lezing, Shintomeester Paul de Leeuw deed een geluidsexperiment, we bezochten het Vierwindenhuis, spraken met de gastvrije bewoners en aten op de binnenplaats onze lunch. Voor de toeschouwers zal het allesbehalve een samenhangend geheel zijn geweest en voor de voorzitter buitengewoon lastig om voor te zitten. Op het eind vroeg Van Meggelen aan Elders of hij nog een advies aan de gemeente Amsterdam wilde geven. Elders antwoordde prompt dat op de Kop van het Java-eiland een crematorium moest komen. Hij stampte daarbij op de grond en wees op de grafstenen op de vloer van de kerk. Had iemand in de gaten gehad dat we de hele dag op de graven van dode mensen hadden gezeten? Niemand bewoog. Het crematorium, aldus Elders, zou alle Amsterdammers in contact brengen met de doden en hun tijdruimte-bewustzijn vergroten. Elders wilde zelfs een toast uitbrengen op de doden van Amsterdam.

Het incident illustreerde treffend de tijdruimte filosofie van Elders. Die houdt in dat naarmate ons ruimtelijke bewustzijn meeromvattend wordt, er meer gelijktijdigheid binnen die ruimte plaatsvindt.”Nog sterker, als ons ruimtelijk bewustzijn de grenzen van de aarde zou bereiken, om maar te zwijgen van de kosmos, vindt alles daarbinnen gelijktijdig plaats.” Volgens de filosoof is dat de hoogste staat van bewustzijn, want het bewustzijn is dan allesomvattend geworden. Geboorte, liefde en dood zijn in dat geval gelijktijdig aanwezig. In de buurtkrant De Eilanden lees ik dat  Elders het ontwerp van Karres en Brands voor de Oostelijke Eilanden (in de Vrijstaat Amsterdam) pertinent van de hand wijst. Vrijheid creëer je niet door isolement, bast hij. Politiek en kunst hebben behoefte aan concentratie, maar ook aan openheid. Autonomie en collectiviteit dienen beide versterkt te worden. Henk Pauwels noteert instemmend de filosofie van Elders en concludeert dat ze “een uitdagend contrapunt is voor een herinrichting van de voormalige VOC-buurt die ooit uitvalsbasis was van de Hollandse roofstaat.” Eenheid van ruimte-tijd door voorrang te geven aan ons ruimtelijk bewustzijn. Ineens voelde ik het. Elders geeft “de ruimte zijn geboorterecht terug”.


Posted

in

by

Comments

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *