Serendipiditeit

Gelezen in PS van Het Parool van 2 september 2006:

Martijn de Waal, onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van Amsterdam, tevens eindredacteur van een groepsweblog over de toekomst van de journalistiek, schreef onlangs de laatste column in de serie ‘Estafettelopers’ in het PS van Het Parool, u kent dat wel, zo’n serie waarin iemand schrijft en vervolgens het stokje aan iemand anders overdraagt. De Waal was gevraagd te schrijven op verzoek van regisseur en schrijver Bert Kommerij. Zo’n formule heeft iets onverwachts en zelfsturends. Dus misschien is het hierom dat De Waal zijn bijdrage – de allerlaatste in de serie – wijdt aan serendipiditeit. "Serendipiditeit is het geluk om bij toeval een niet gezochte vondst te doen." (…)  "Volgens sommigen is deze ‘kunst van het afdwalen’ een van de grondslagen van onze democratie." Waarna De Waal het internet opvoert als een mogelijke bedreiging van seredipiditeit en daarmee, wellicht, van democratie. Immers daar kun je bijvoorbeeld via Google News tegenwoordig je eigen krant samenstellen. "Gericht zoeken vervangt langzaam het in het wilde weg surfen." Als de zoekmachines nog meer jouw eigen smaakvoorkeuren en belangstelling volgen, wordt dit nog erger. Worden we dan niet alleen nog maar bevestigd in onze vooroordelen? De Waal, die de vraag zelf opvoert, sluit het niet uit. Maar, voegt hij er geruststellend aan toe, uiteindelijk hangt het af van onszelf. Het is niet de technologie die het afdwalen verhindert. Het is onze houding die dat bepaalt. Kiezen we gericht (en volgen we ons vooroordeel) of laten we ons verrassen?

De Waal zou Maslov eens moeten lezen. In "The Creative Attitude’, een artikel uit 1963 (The Structurist), vormt de openingszin van deze briljante maar bescheiden psycholoog voldoende stof voor een vol weekeinde diep nadenken. "My feeling," schrijft Maslov, "is that the concept of creativeness and the concept of the healthy, self-actualizing, fully human person seem to be coming closer and closer together, and may perhaps turn out to be the the same thing." Dat schreef Maslov lang voordat het internet aan het firmament verscheen. Sindsdien is zijn observatie alleen maar juister gebleken. Beide concepten zijn namelijk inmiddels met elkaar versmolten. Dóór het internet.