Gelezen in ‘Caravaggio. A Life’ (1998) van Helen Langdon:
Over toerisme gesproken. In het Italiaanse Loreto, 280 kilometer oostelijk van Rome, staat het heilige huis waar Maria ooit met het heilige gezin zou hebben gewoond. Het is er vakkundig door engelen naar toe gebracht, vanuit Nazareth, helemaal door de lucht. Om precies te zijn, in de nacht van 9 op 10 december 1294 landde het huis in het dorpje in Midden-Italië, na een ingewikkelde omweg via Kroatië te hebben afgelegd. Hierna werd Loreto op slag een toeristische bestemming. De bedevaart naar Loreto bloeide in de middeleeuwen en beleefde in de vroege zeventiende eeuw een ware revival toen in de contrareformatie middeleeuwse pelgrimage werd opgevat als de verbeelding van de menselijke conditie: “the pilgrim, a stranger upon earth, he journeyed to the world to come.” Ik las erover in ‘Caravaggio. A Life’ (1998) van Helen Langdon. Absolute eyeopener en buitengewoon actueel. Hoogtepunt was de viering van de aankomst van het heilige huis op 10 december 1590, toen meer dan 200.000 pelgrims van Rome naar Loreto trokken. Dat was een idee van paus Clemens VIII, die zelf de pelgrimsroute twee jaar eerder had afgelegd. Noem het gerust een barokke vorm van religieus toerisme. Bij Langdon lees ik dat Luther er fel tegen gekant was. “Laat iedere gelovige in zijn eigen parochie blijven; daar vindt hij meer dan in alle schrijnen, zelfs wanneer deze in één rol zouden zijn gewikkeld.” De noordelijke Luther was gewoon tegen toerisme.
Het zeventiende eeuwse toerisme was omgeven door het verlangen naar wonderen. Dit verlangen wond de pelgrims dermate op dat het ze vanuit heel Europa naar Rome bracht en vandaaruit naar Loreto, waar het huis van Maria en de opgroeiende Jezus op zo wonderbaarlijke wijze naartoe was teleporteerd. Cusano, in Agostino Valier’s ‘Dialogue on Christian Joy’, schreef: “When we arrived at Loreto, at that holy house where the mother of God and Queen of the heavens is deeply venerated for the famous miracle, and when I saw the great number of miracles whose memories are preserved in that most nobel church, my soul was pervaded by an indefinable lightness.” Pelgrimage was in die tijd vervuld van een diep geloof in wonderen en, aldus Langdon, een ‘rusteloze beweging in een vreemde wereld’ waaraan pas een einde kwam als de dood zich aandiende. Verwijzend naar de rondtrekkende apostelen was de pelgrim een figuur die zich op de dood en op het hiernamaals voorbereidde. Zou toerisme ook nu nog ervaren worden als een voorbereiding op de dood? Nog één keer Amsterdam zien en dan sterven.
Geef een reactie