The looters

Gelezen in Atlas Shrugged (1957) van Ayn Rand:

Gisteren in de Volkskrant Peter de Waard over de hekel die Nederlandse bedrijven zouden hebben aan overheidsbureaucratie. “De regeltjescultuur in Nederland is een nog belangrijker reden om niet te investeren of naar het buitenland uit te wijken dan hoge belastingen, files of de lastige bonden en ondernemingsraden.” Aanleiding: de mogelijke opheffing van alle product- en bedrijfsschappen. Het deed me denken aan ‘Atlas shrugged’. Deze immens populaire Amerikaanse roman van Ayn Rand staat model voor een neo-liberale utopie waarin de overheid de economie te gronde richt door het vrije ondernemerschap in de weg te staan, dus weg ermee. Elke overheidsinterventie blijkt uit den boze. Vrij ondernemerschap maakt de wereld beter en welvarender, marktcorrecties omwille van maatschappelijke doelen vormen een rem op welvaartsgroei. Individuen moeten helemaal vrijuit met elkaar kunnen concurreren. Dat is goed in de ogen van Rand. Planners moeten het ontgelden. Die moeten worden vernietigd. Lees en huiver.

Francisco d’Anconia is een schatrijke industrieel die kopermijnen heeft gekocht in het socialistische Mexico. Dagny Taggard is de zuster van de eigenaar van de Amerikaanse spoorwegmaatschappij die in goed vertrouwen mega-investeringen heeft gedaan in de aanleg van een spoorlijn naar de kopermijnen van d’Anconia in Mexico, om in het succes van haar zakenvriend te delen. Uiteindelijk blijken de mijnen niets voor te stellen, waardoor de spoorwegmaatschappij van Dagny Taggard failliet dreigt te gaan. Dat is een groot raadsel. Hoe kan de briljante ondernemer d’Anconia nu zo’n cruciale fout maken? Ze ontmoet hem. d’Anaconia legt haar uit waarom hij haar bedrogen heeft: de Volksrepubliek Mexico had een geweldig sociaal-ruimtelijk plan, met nederzettingen en voorzieningen voor de arbeiders, alles rond de private investeringen van d’Anconia gedacht. “It seems that the copper fortune of the San Sebastian Mines was part of the plans of the central planning council.” Hiermee wilde deze council de levensstandaard van de Mexicanen verhogen. Noem het een Publiek-Private Samenwerking. In werkelijkheid was er helemaal geen koper in de wijde omgeving te vinden. d’Anconia had ze bedrogen. Wanneer Dagny Taggard dit hoort, doorgrondt ze zijn motieven nog steeds niet helemaal, maar ze is het wel hardgrondig met hem eens: “Francisco! If you see what’s happening in the world, if you understand all the things you said, you can’t laugh about it! You, of all men, you should fight them! Whom? The looters, and those who make world-looting possible. The Mexican planners and their kind.” Nee, antwoordt d’Anconia haar, zijn list was niet alleen om de Mexicaanse overheidsplanners dwars te zitten, maar ook om Taggards spoorwegmaatschappij failliet te laten gaan. Het verlies van 15 miljoen dollar op de investering in de mijnen was hem dit alles waard geweest. Dagny blijkt nu pas echt onder de indruk. Planners weg, concurrent failliet. Wat een slimme man, die d’Anconia!  Begrijpt u waarom deze roman zo populair is in Amerika?