Stedelijkheid als ziekte

Gehoord op 25 februari 2013 in Amsterdam:

“Kunnen we de samenleving veranderen?” Die prangende vraag stelde klinisch cardioloog Ron Peters van het Amsterdams Medisch Centrum tijdens de derde Amsterdam Lezing van 25 februari in CREA. Zelf geloofde hij van wel. Overtuigende statistieken toonde hij, waarop te zien was dat de kans op suikerziekte en hart- en vaatziekten sterk toeneemt als gevolg van roken, minder bewegen en slechte voeding. Inderdaad verbijsterende cijfers. Over roken sprak hij niet, wel over beweging en voeding, twee verschijnselen die sterk samenhangen met urbanisatie. Overgewicht verklaart zelfs voor 90% ons gezondheidsprobleem. Trouwens, hoe lager de sociaal-economische status, hoe ernstiger het probleem. Maar verstedelijking is de dominante factor. Op het Indiase platteland eet men nauwelijks vet, in steden als New Delhi en Mumbai daarentegen kampen vrijwel alle inwoners met overgewicht. Diabetes wordt een steeds groter probleem, het is een typisch stedelijke ziekte. De opkomst van obesitas in de Verenigde Staten blijkt zelfs alarmerend.

Het HELIUS-onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en de Amsterdamse GGD volgt zes Amsterdamse bevolkingsgroepen in hun leefpatronen. Het grootschalige onderzoek is anderhalf jaar geleden begonnen; na vijf jaar volgt een herhalingsonderzoek. Over een eventueel vervolg wordt op dit moment nagedacht. Ron Peters kon al de eerste resultaten laten zien.Volgend jaar verwacht hij de eerste wetenschappelijk artikelen. Hij gelooft in preventie. Zijn voorbeeld is Finland, waar de gezondheidssituatie ooit nog beroerder was dan in Nederland en waar door de overheid vervolgens op alle mogelijke manieren aan preventie is gedaan, te beginnen met het aanpakken van de voedingsmiddelenindustrie. De resultaten die hij toonde waren indrukwekkend. Peters sprak honend over de zogenaamde duurzame multinationals en vertelde indringend over de grote belangen van de farmaceutische industrie, die adequate preventie hinderen. Trouwens, slechts een fractie van het gezondheidsbudget gaat op dit moment naar preventie. Alleen een sterke overheid kan volgens hem iets uitrichten. De voorzitter van het College van Bestuur van de UvA, Louise Gunning, was ook aanwezig in de zaal. Zij had een idee: supermarkten zouden gedwongen moeten worden hun wekelijkse omzet aan kilocalorieën bekend te maken. En wijzelf? Fitness is niet voldoende. Ons hele gedrag moet veranderen: matigen met eten, meer wandelen, vaker de trappen nemen, geen elektrische tandenborstel gebruiken, afwassen in een teiltje, langer slapen. En de inrichting van onze gebouwen en steden moet heel anders. Opdat wij stedelingen nog langer leven.