De les van Petra

Gelezen in NRC Handelsblad van 5 oktober 2013:

Over de opkomst en ondergang van de stad Petra, in Jordanie, weten we inmiddels veel. Archeologen dachten aanvankelijk dat het een soort dodenstad betrof, maar dat blijkt Petra zeker niet te zijn geweest. Zijn opmerkelijke bloeiperiode beleefde de woestijnstad in de eerste eeuw voor Christus. De stad telde toen niet minder dan twintigduizend inwoners. Zij leefden er een luxueus en comfortabel leven, zo midden in de woestijn. “Met tuinen, fonteinen en een koninklijk paleis waar vloerverwarming noch doortrekkende toiletten ontbraken.” Met een ingenieus irrigatiesysteem met kilometers lange keramieken pijpleidingen en aquaducten vingen de inwoners het schaarse bergwater op, dat ze in bekkens dicht bij de stad bewaarden. Tempels en tuinen omkleedden het geheel. Waarmee verdienden ze hun geld? Hoe kon de stad zo sterk groeien daar in de woestijn, met zomerse temperaturen van liefst 50 graden Celsius? Het antwoord weten we nu. Petra was een handelsstad.

Strategisch gelegen op de karavaanroutes tussen India en Rome konden het woestijnvolk van de Nabateërs een positie opeisen als beschermers van de konvooien. Per dromedaris werden producten als wierook, mirre, specerijen, goud, oliën, zeeklei, teer en textiel dwars door de woestijn, tussen Dode Zee en Rode Zee, naar de havens van Gaza en Alexandrië vervoerd. De Nabateërs, aldus Ianthe Sahadat in NRC Handelsblad, “wisten zich via een handelsmonopolie een ontzaglijke rijkdom eigen te maken die in de razendsnelle stichting van de glorieuze rotsstad Petra resulteerde.” Maar de hoogtijdagen van Petra duurden niet lang. Want een stad die alleen op handel vertrouwt gaat vroeg of laat ten onder. Een lokale maak- en diensteneconomie werd niet ontwikkeld; Petra vertrouwde op het doorvoeren van goederen. Toen de handelsroute zich verlegde, verloor de stad zijn economie. Vanaf de eerste eeuw na Christus verbeterde de navigatie over de Rode Zee en de Nijl, waardoor schepen werden verruild voor dromedarissen en Petra in de woestijn verdween, om pas eeuwen later te worden opgegraven. De les van Petra: vertrouw niet teveel op handel en bouw een lokale economie.