Gelezen in De tijd van de wereld. Beschaving, economie en kapitalisme (1979) van Fernand Braudel:
Vandaag is het kabinet-Rutte geïnstalleerd. Nel de Jager zou bij me langskomen, maar ze verscheen helaas niet. Nel is winkelstraatmanager. Dat vak heeft zij uitgevonden, in de Haarlemmerstraat in Amsterdam. Ik bewonder haar zeer. Ze is de Nederlandse Jane Jacobs, een pionier in de stedenbouw met hart voor het Nederlandse midden- en kleinbedrijf. Elke maand spreek ik met haar. Om de leegte te vullen door haar afwezigheid lees ik in Fernand Braudel’s meesterwerk over het kapitalisme. Helemaal op het eind van het boek staat Braudel stil bij de economische crisis van de jaren zeventig. Hij gelooft niet dat het kapitalisme zal falen en is het ook niet eens met Marcuse die meent dat de crisis zal uitmonden in een totale échec. Hij citeert nota bene Lenin die gezegd zou hebben “dat de marktproductie op kleine schaal elke dag opnieuw spontaan het leven schenkt aan het kapitalisme en de bourgeoisie. (…) Waar kleinbedrijf en vrijheid van handel bestaan, verschijnt het kapitalisme.” Dat is een motto dat Nel de Jager op het lijf is geschreven.
Braudel: “Zijn deze opmerkingen van Lenin in feite niet een eerbetoon aan de enorme creatieve kracht van de markt, van de onderste zone van het handelsverkeer, van het ambacht en naar mijn mening zelfs van het geritsel in het halfduister van het zwartwerk? Een creatieve kracht die voor de economie niet alleen een fundamentele rijkdom is maar ook een toevluchtsoord in perioden van crisis, oorlogen, ernstige economische storingen die structurele veranderingen vereisen? De begane grond van de economie wordt niet verlamd door de drukkende last van uitrusting en organisatie, en is daarom altijd in staat de lucht op te snuiven. Daar wellen de bronnen, worden oplossingen geïmproviseerd en innovaties bedacht ook al komende beste ontdekkingen over het algemeen in de handen van de kapitaalbezitters terecht.” Laten we hopen dat de regering-Rutte deze woorden ter harte neemt. Dan komt het toch nog goed.
Geef een reactie