De Rechtvaardige Stad

 

Sariyer is een doodgewone gemeente binnen de agglomeratie Istanbul. Ze is gesitueerd op de westoever van de Bosporus, zich uitstrekkend tot aan de boorden van de Zwarte Zee. Haar grondgebied is dicht bebost, de gemeente telt ruim 250.000 inwoners. Haar aantal neemt snel toe, want Sariyer is aantrekkelijk gelegen. De meeste inwoners zijn straatarm en wonen in gecekondu’s bovenop de heuvels, maar sommigen zijn rijk, steenrijk zelfs. Die laatsten wonen in de achttiende en negentiende eeuwse buurten langs het water. Veel rijke inwoners van Instanbul hebben hier een tweede huis. Bizar.

Wanneer de derde brug over de Bosporus wordt gebouwd, zal hij aanlanden in Sariyer. Dat zal een revolte teweegbrengen. Net als in het geval van de tweede brug die zuidelijker is gebouwd, zal hier vast en zeker aan Europese zijde een zakencentrum in hoogbouw verrijzen. Veel inwoners van Istanbul en migranten uit Azië zullen deze plek verkiezen om te wonen. Het is er relatief veilig en rustig, de dreiging van een aardbeving is er minder, de zee en de bossen zijn dichtbij en door de nabijheid van de Zwarte Zee is het er iets koeler dan verderop, in het zuiden.

De inwoners van de gecekondu’s in Sariyer hebben zich georganiseerd in een platform. Het is hen gelukt in gesprek te raken met het gemeentebestuur. De nieuwe burgemeester, Sükrü Genc, is zelf afkomstig van een gecekondu, dus dat helpt. Er wordt gezamenlijk gezocht naar een politieke oplossing voor het vraagstuk van de gecekondu’s, maar hoe dat precies moet weet niemand. Veel grond is in handen van de metropolitane overheid en de regering in Ankara gaat over de aanleg van de derde brug. We spraken de afgelopen week met ze, met zeker twaalf vertegenwoordigers van de slums en met ambtenaren van de gemeente. Ze vroegen ons wat te doen.

 

Het werd me duidelijk dat de middenklasse een heel negatief beeld heeft van de squatters en hen het liefste wil verdrijven. Ook de burgemeester wees me erop, tijdens het diner ‘s avonds. Hij onderscheidde liefst vijf bevolkingsgroepen binnen de gemeente die elkaar nauwelijks verdragen en tussen wie hij moet bemiddelen. Niet dat de middenklasse er veel mee zal opschieten, want na de ontruiming zal de bovenklasse zich hier in gated communities verschansen. Zo gaat het steeds in Istanbul. Het platform is hier zeker niet tegen opgewassen.

Wat dus moet gebeuren is de vorming van een nog krachtiger platform van gecekondu-bewoners op metropolitane schaal en een bijzonder evenement dat de beeldvorming rond de gecekondu’s positief zal beïnvloeden. Mijn voorstel is het organiseren van een grote tentoonstelling in 2012 in het hart van Istanbul met maquettes gemaakt door kinderen uit de gecekondu’s van hun eigen gedroomde straat of eigen ontworpen buurt. Met rondleidingen voor alle inwoners van Istanbul door de gecekondu’s, die ze dikwijls nauwelijks kennen. En lezingen door veel internationale sprekers. Door het organiseren van zo’n tentoonstelling wordt het platform vanzelf gevormd en gaat de middenklasse wellicht positiever denken over het fenomeen. Onderwerp: Istanbul, de Rechtvaardige Stad.