Deadly interplay

Gelezen in de Volkskrant van 12 september 2011:

De Volkskrant becijferde afgelopen week de totale kosten die de Verenigde Staten maken voor de aanslag op de Twin Towers in New York, nu tien jaar geleden. Het blijkt om ruim drieduizend miljard dollar te gaan. Aan gebouwen en mensenlevens is de USA 55 miljard dollar kwijt, aan de economische gevolgen 123 miljard dollar, aan de oorlogen in Irak en Afghanistan 1649 miljard dollar, aan veteranenzorg nog eens 589 miljard en aan toekomstige oorlogsvoering 277 miljard. Kan een land, ook al is het groot en machtig, zulke gigantische kosten dragen?

Opnieuw moest ik denken aan het werk van de onlangs overleden Jane Jacobs. In ‘Cities and the Wealth of Nations’ (1984) schreef deze wijze Amerikaanse urbaniste over waarom regeringen van landen en hun economen zo weinig van economie begrijpen. Kern van haar betoog is: economen gaan uit van de natie-staat, terwijl de werkelijke economische eenheden de stedelijke regio’s zijn. Een land is niet anders dan een optelsom van steden. Landen hebben zelfs de neiging om hun steden op te eten. Door hun machtspolitiek organiseren zij telkens weer ‘transactions of decline’, dat wil zeggen, zij heffen belastingen op steden die de werkelijke welvaartsmachines zijn, maar investeren dat geld elders: in het platteland, in defensie, in mainports, in subsidies en pensioenen. In de Sovjet Unie heeft dit afromen van steden catastrofaal uitgepakt. Voor Amerika dreigt hetzelfde te gebeuren, evenals in Europa. “The United States, for its part, has been milking its cities and city regions even more prodigiously, a feat possible because, being more numerous, more highly developed and richer, American cities have had more to yield than Soviet cities.” Dat pakt vroeger of later desastreus uit. Volgens Jacobs is dit ook de belangrijkste reden dat landen en imperia uiteindelijk bezwijken. “Unfortunately, given the deadly interplay between nations and their cities, we human beings are doomed to spurts of economic development only – sporadically and relatively brief episodes, now here, now there, followed by stagnation and deterioration.” De drieduizend miljard dollar zijn, kortom, onttrokken aan de Amerikaanse steden. Knap als ze dat weten te overleven.