Geef stedelijke regio’s meer macht

Gisteravond sprak Jozias van Aartsen, burgemeester van Den Haag, op de jaarlijkse bestuursvergadering van het Forum voor Stedelijke Vernieuwing over de G4. Hij wees op het belang van gemeenten in dit land en refereerde daarbij aan ‘De Eerste Overheid’, een stuk van de VNG waaraan hij had meegewerkt. Hem viel het op hoe de rijksoverheid zichzelf afficheert als eerste en enige overheid, en de gemeenten – ook de grote steden – met dedain bejegent. De gedecentraliseerde eenheidsstaat raakt steeds verder gecentraliseerd. Dit illustreerde hij onder andere aan de hand van de voornemens tot bezuiniging van het kabinet. Vooral de gemeenten moeten het daarbij ontgelden. Dit vond hij geen goede ontwikkeling. Op een gegeven moment kwam de Minister van Buitenlandse Zaken weer in hem naar boven toen hij fijntjes erop wees dat de regering in Den Haag liever tot in detail de gemeenten voorschrijft wat te doen en hoe te handelen, dan in Brussel ervoor te zorgen dat Nederland meespeelt in het internationale veld. Europa laat de rijksoverheid helemaal liggen, hoe goed de Permanente Vertegenwoordigers in Brussel ook hun werk doen. Hij vertelde over gesprekken tussen de wethouders van Den Haag en Rotterdam om samenwerkingsconstructies te verkennen. Hij toonde zich voorstander van de vorming van grotere gemeenten, maar vroeg zich tegelijk af of daarmee de centralisatietrend zal worden gekeerd.

 

Zijn verhaal herinnerde me aan het interview met emeritus-hoogleraar Rob van Engelsdorp Gastelaars in een recent nummer van glossy Inspiring Space, een uitgave van AM. Dat is het spiegelbeeld van hetgeen Van Aartsen te berde bracht. Op het eind van het interview schetst van Engelsdorp Gastelaars het brede perspectief als hij kritiek uit op de wijze waarop wij in Nederland het begrip stedelijkheid aanvliegen. "In andere landen heeft men het al geruime tijd over de grootstedelijke agglomeratie als geheel, het daily urban system in vaktermen. Binnen zo’n agglomeratie is er een variatie aan grootstedelijke en meer suburbane milieus. Kijk naar Brussel, Parijs en Londen. Wij hebben daarentegen de neiging alles binnen de grenzen van gemeenten te bekijken. Maar het Gooi, Abcoude en Bloemendaal moet je echt bij Amsterdam tellen! Almere, Amstelveen: het wordt op den duur vanzelf allemaal Amsterdam. We kunnen hier met gemak een stad van drie miljoen inwoners maken, maar dan moet je bijvoorbeeld wel flink investeren in het regionale openbaar vervoerssysteem. Leg die metro dus maar aan door het IJmeer. Op dat schaalniveau moeten we planologie gaan bedrijven. Geef regio’s ook meer macht; zij hebben de sleutel voor meer differentiatie in handen." Ik denk inderdaad dat Amsterdam als eerste deze stap kan zetten. Maar dan moet de centralisatietendens in het Haagse wel worden gekeerd.