Geen New Deal alstublieft

Robert McElvaine is Amerikaans historicus, gespecialiseerd in economische geschiedenis. McElvaine heeft de Grote Depressie die volgde op de beurskrach van 1929 nauwkeurig bestudeerd. Hij ziet treffende overeenkomsten met de huidige tijd. Hij vindt dit ‘verontrustend’. President Hoover, zegt hij, was een man die een groot plan maakte om de depressie te bestrijden. Toen het niet lukte, probeerde hij het nog eens. En later nog eens. Het werkte echter niet. De volgende president, Roosevelt, was ‘pragmatischer’. "Hij deed het zo: neem een mogelijke uitvoering, pas het toe. En als het dan niet werkt, probeer iets anders." Roosevelt omgaf zich met een team van drie hoogleraren economie. Dat team werd aangeduid als de Brain Trust. Deze Brain Trust verzon talrijke overheidsmaatregelen, zoals de AAA, IRA en de WPA. En ook de TVA, de Tennessee Valley Authority. Iedereen dacht dat hij daarmee de depressie knap bestreed. Maar, zo blijkt nu, dat deed hij helemaal niet. McElvaine: "De New Deal heeft geen einde gemaakt aan de Depressie. Dat deed de oorlog pas met al zijn extra werkgelegenheid en oorlogsuitgaven." Wat zei ik? Verontrustend, nietwaar?

Welke historische les valt hieruit te trekken buiten die waarin een oorlog wordt opgevoerd als economisch beproefd middel om welvaart te creëren? Het lijkt me evident: vertrouw geen economen. En heb al helemaal geen vertrouwen in politici die economen vertrouwen.

Overigens, voor een vernietigend oordeel over de Tennessee Valley Authority leze men Jane Jacobs in ‘Cities and the Wealth of Nations’ (1984). Ook bestrijdt Jacobs de gedachte dat investeren in wapentuig bijdraagt aan welvaartsgroei. "Almost all the military export work of cities, as well as that of other settlements, consists of goods sent to non-urban destinations. Thus it represents production automatically rendered sterile and useless for the process of import-replacing anywhere in economic life." Het enige wat werkt, aldus Jacobs, is investeren in de steden zelf, in het proces van importsubstitutie. En dat is waarschijnlijk waardoor er ook een einde kwam aan de grote depressie. Niet door oorlog. Niet door beleid. Het herstel voltrok zich buiten de de politici en buiten de economen om. Gewoon, in steden.