In a City of Odd Sights

Gehoord in Felix Meritis op 21 april 2011:

Zijn naam is Arie Koster. Hij is gepromoveerd op bijen. We hadden hem gevraagd te komen spreken. Vooraf vertoonden we een episode uit de recente Zembla-uitzending over bijensterfte die de redactie gratis beschikbaar had gesteld. De zaal zat geschokt te luisteren. Daarna interviewde ik Koster. Aanleiding: de nieuwe structuurvisie van Amsterdam die van de gemeenteraad bij-vriendelijk moet zijn. Koster wilde graag eerst iets rechtzetten: spreken we over honingbijen of over wilde bijen?, wilde hij weten. Honingbijen zijn namelijk huisdieren; ze worden door imkers gehouden, die uitrukken als er boomgaarden bestuifd moeten worden. Wilde bijen zijn heel iets heel anders. Vervolgens legde hij uit dat wilde bijen in Amsterdam bezig zijn aan een ware opmars. De reden is gelegen in het feit dat de gemeente vrijwel geen onkruidgif meer spuit. Ook de beplanting van de plantsoenen en tuinen is tegenwoordig rijker, gevarieerder. Bijenplaag? Dat is onmogelijk. Bijen zijn, heel anders dan wespen, niet schadelijk en vermenigvuldigen slechts als er voldoende voedsel is. Dat er, omgekeerd, buiten Amsterdam sprake is van bijensterfte in de winter, wilde hij alleen omzichtig bevestigen. Dat insecticiden daarvan de oorzaak zijn, kon hij niet met zekerheid zeggen. “Ik ben geen expert op dat vlak. Ze zijn het nog aan het onderzoeken.” Vervolgens wijdde hij uit over het opwindende bijenleven. De ernst van de situatie werd me hierdoor niet goed duidelijk en ook niet wat Amsterdam aan bijen zou moeten doen. Parijs een bijenstad? Koster meende van niet. Hij had vaak genoeg in een vliegtuig bij het raampje gezeten; één blik naar buiten en je wist of een stad bijvriendelijk was. “Amsterdam heeft méér groen dan Parijs of Londen, dus allicht dat Amsterdam bijvriendelijker is dan zij.”

Onvoldaan las ik tijdens de Paasdagen Joshua Ferris’ nieuwste roman. Wat een toeval! In ‘The Unnamed’ heeft hoofdpersoon Tim Farnsworth een vervelende ziekte. Hij kan niet stoppen met lopen. Elke keer loopt hij gedwongen zijn huis uit, dat gelegen is in een suburb van New York, of vanuit zijn advocatenkantoor op Manhattan, om na uren of dagen uitgeput door zijn vrouw te worden opgeveegd bij een benzinestation of kruising ‘in the middle of nowhere’. Bijen spelen in de roman een belangrijke rol. Op zijn kantoor bijvoorbeeld, op het eind van de winter: “Outside the window, bees were trying to get in, a dozen or so sideswiping the pane, for reasons you had to be an expert on bees to understand. He thought they should be long dead, or still hibernating in one of their combs, if hibernate was what they did – anything but dipping and hovering in the wintry light so many floors up.” Verderop in de roman zit Tim in Bryant Park, hartje Manhattan. Het is vroeg voorjaar. “He stood and began to walk, once again crunching his way through dead leaves, but now, his attention restored, he saw his error. They weren’t leaves at all but rather a thin blanket of dead bees. He lifted his feet as if to avoid stepping on them, but they were everywhere. They thinned out only when he reached the street. He looked back in amazement – at the hundreds, the thousands of delicate brown and yellow carapaces. In a city of odd sights, it took the prize.” Verderop in een bar schuift hij aan enstelt een vraag aan de dame die hem bedient: “Have you seen all these bees around lately?” vraagt hij. “Bees?” antwoordt ze. “Honeybees,” verduidelijkt hij."I haven’t seen any bees.” Waarop Tim riposteert:  “I saw a bunch of them dead in Bryant Park just now. Do you know if bees are supposed to be around this early in the spring? Or if they hibernate?” Zij: “I know nothing about bees.”