Luchtwegen

Gelezen in ‘Twenty minutes in Manhattan’ (2009) van Michael Sorkin:

Wanneer Sorkin de burengeluiden in een gehorig appartementengebouw als dat van hem heeft behandeld en hij eindelijk beneden aan de trap is beland, denkt hij nog eenmaal aan het dak. Daarboven woon je wel het rustigst, stelt hij tevreden vast. Gek dat de bovenste verdieping vroeger altijd voor het personeel was bestemd, terwijl het sinds de komst van de lift juist de rijken zijn die daar wonen – het penthouse. Stel, vervolgt hij, je zou over de daken kunnen lopen. Dat kan in New York helaas niet, want iedereen gebruikt goedkope mastiek: met teer ingesmeerd papier dat om de zoveel jaar vervangen moet worden. Bovendien verschillen de bouwhoogtes tezeer. Maar stel dat het kon. De skywalk is een poging om iets dergelijks mogelijk te maken. Je treft ze aan in steden als Houston en Minneapolis. Ze beschermen je tegen het klimaat: te warm of te koud op straat. Waarna hij met het hoofdstukje ‘controlled environments’ opent. Ze zijn, voegt hij eraan toe, een van de bronnen van de huidige milieucrisis; extreme hoeveelheden energie worden aangewend om gebouwen het hele jaar door op een constante temperatuur te houden. "It is possible that this particular hubris may have pushed Gaia to the tipping-point."

Typisch Sorkin om vervolgens direct naar de filosofische kern van het vraagstuk door te schieten, in dit geval van de gecontroleerde omgeving. "The Enlightenment was in love with states of nature, with imaginary social origin points that allowed people to assess progress and to model idealized social relations in the future. Some saw these states bleakly (like Thomas Hobbes), imagining a time of "war of all against all" in which life was "nasty, brutish, and short." Others, like Jean-Jacques Rousseau, imagined a paradise of simplicity, abundance, and consent. Ofschoon Hobbes en Rousseau aan het hoofd staan van heel verschillende politiek tradities, staan ze beide voor "philosophies of the management of human relations via an environment of pervasive governance."

In de nieuwste stedenbouw hebben we er afstand van genomen, stelt Sorkin vast vlak voordat hij de straat opgaat. Hoewel. "At the practical level, it remains the informing ideology of most traffic planning." We zijn gewaarschuwd.