Ontroerend

Gelezen in “Het wonder van de Noord/Zuidlijn” (2011) van Bas Soetenhorst:

In ‘Het wonder van de Noord/Zuidlijn’ legt Parool-journalist Bas Soetenhorst stap voor stap uit hoe de besluitvorming bij de aanleg van de Amsterdamse Noord/Zuidlijn verliep en hoe de aanvankelijk geraamde kosten van 1,4 miljard euro opliepen naar uiteindelijk 3,1 miljard.  Het is knappe journalistiek, meestal zakelijk, feitelijk, helder, in ieder geval met een goed oog voor de menselijke kant van de zaak. En het moet gezegd, menselijk is de zaak van de Noord/Zuidlijn, een heus drama. We lezen een ontroerend relaas van een waagstuk dat zijn beslag krijgt in een open democratie waarin bestuurders, politici, ambtenaren, bewoners en ondernemers tot elkaar zijn veroordeeld, daarbij op de huid gezeten door journalisten. Ook Soetenhorsts boek is van dat waagstuk een onderdeel. Zelden zit je dichter op de huid van de hoofdpersonen die het karwei moeten klaren. En dan de kwestie zelf. Hoe boor je een metro onder een zeventiende eeuwse stad op palen, in een van de openste democratieën ter wereld? Dat beheersing van de budgetten daarbij niet voorop heeft gestaan, mag duidelijk zijn. Als dat zo was geweest, was de stad er nooit aan begonnen. Ook liep het project vreselijk uit de tijd. Dat de democratie uiteindelijk heeft gezegevierd, lijkt me duidelijk, al leeft diezelfde democratie zich permanent uit in zelfkastijding en, inderdaad, het kost allemaal veel meer dan ooit begroot (heeft u wel eens een aannemer over de vloer gehad?). Soms denk je wel eens dat alles is mislukt en niemand tot iets fatsoenlijks in staat is. Nee, dan China. Of Rotterdam.

Die zelfkastijding deed me denken aan een stuk van Adriaan Schout in de Volkskrant van 16 maart 2011. Schout is hoofd EU-studies van Instituut Clingendael. Zijn onderwerp is Europa. Net als Amsterdam heeft ook Europa het zwaar te verduren, voortdurend ligt de EU onder vuur. De verdeeldheid van de regeringsleiders komt over als een grote zwakte. En net als de Amsterdamse Noord/Zuidlijn spelen er in Europa ingewikkelde kwesties. “Zeker, de EU is verdeeld, maar de vraag is of dit abnormaal en onhandig is. Kennelijk is het gewenste beeld er één van een krachtdadig en snel handelend Europa. Hieruit spreekt een behoorlijke naïviteit. Krachtdadig en snel optreden is een recept voor onherstelbare fouten.” Schout ziet onenigheid en twist niet als zwakte of als nodeloos tijdverlies. Integendeel: “Verdeeldheid moet in de openbaarheid worden opgelost om duidelijkheid te krijgen over wie de klappen moet opvangen en tegen welke prijs. Legitimiteit vereist verdeeldheid. (…) Het gaat om grote belangen, complexe situaties en monumentale gevolgen. Koester de verdeeldheid als onderdeel van het nationale en Europese democratische proces.” Zo beschouwd is de besluitvorming van de Amsterdamse gemeenteraad in het geval van de Noord/Zuidlijn hoopvol en belangwekkend. Al bevangt je inderdaad wel de gedachte dat een grotere verdeeldheid goed zou zijn geweest.