Stilstaande vijver

Gelezen in NRC Handelsblad van 22 maart 2013:

Uitgeknipt: ‘Honkvaste Nederlanders blijven generaties lang in dezelfde regio wonen’. Het artikel stond enige tijd geleden in NRC Handelsblad, de bron betrof een onderzoek van het Meertens Instituut over de mobiliteit van Nederlanders in de twintigste eeuw. Nederlanders, was de boodschap, blijven generaties lang in dezelfde gemeente wonen. Limburgers blijven Limburgers, Friezen blijven Friezen, Groningers blijven Groningers. In de Bible belt, met het voormalige eiland Urk als uitschieter, was de mobiliteit zelfs minimaal, evenals in Zeeuws Vlaanderen. Maar ook in Zuid-Limburg en Groningen en Friesland is de verhuisgeneigdheid zeer gering. Alleen de villadorpen rond de grote steden en de nieuwe gemeenten van Flevoland tonen verhuizingen over iets grotere afstand. Echter, ook daar valt de dynamiek danig tegen. Ik moest eraan denken toen ik afgelopen week een sessie meemaakte van ‘De Republiek van Amsterdam’. Vijf hoogleraren in de sociale wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam spraken met de wethouder van stadsontwikkeling, Maarten van Poelgeest, over de groei van Amsterdam. De wethouder wilde weten waarom mensen naar Amsterdam migreren. Vanwege de arbeidsmarkt of vanwege de goede voorzieningen? Waarin moet hij investeren?

Dat Amsterdam aantrekkingskracht uitoefent op mensen elders in Nederland is, getuige het onderzoek van het Meertens Instituut, uitzonderlijk. Veelal komen de instromers uit de andere universiteitssteden en betreft het studenten of pas afgestudeerden. Andere migranten komen van ver, maar niet uit de rest van Nederland. Zij zijn juist laagopgeleid. De bevolking van Amsterdam raakt hierdoor relatief snel hoogopgeleid en tegelijk laagopgeleid, dat wel, maar dat is dus binnen Nederland tamelijk uitzonderlijk. Verder blijft iedereen op zijn plek. Trouwens, ook de Amsterdammers, eenmaal gevestigd, komen niet meer van hun plaats en blijken honkvast. Dat gegeven werd nog eens bevestigd door de hoogleraren. De mobiliteit van Nederlanders, vertelden ze, is uiterst gering. De verzorgingsstaat zorgt goed voor ze, waar ze ook wonen. De verdelende rechtvaardigheid houdt ze op hun plek. Succesvolle steden zullen daardoor niet groeien. Wat was het advies van de hoogleraren aan de wethouder van Amsterdam? Zorg voor een gezonde arbeidsmarkt, maar reken niet op veel dynamiek. Nederland lijkt nog het meest op een stilstaande vijver. Is dat gezond? Nee, natuurlijk niet.