Superknoop

De luchthaven van Frankfurt is groot, groter dan Schiphol. Toch, wie de betrokkenen bij de luchthavenontwikkeling spreekt hoort steevast dat Amsterdam Airport in het denken over luchthavenontwikkeling voor de Duitsers het grote voorbeeld is. Men volgt de Amsterdammers op de voet. Ook Frankfurt spreekt tegenwoordig over een ‘Airportcity’ en een van de adviseurs is afkomstig van Schiphol. De Airrail terminal boven de snelweg en het HSL-spoor die binnenkort opent, is zo’n voorbeeld van kopieergedrag, al is de schaal veel groter (architectonisch is het trouwens ook een kopie, van het hoofdkantoor van ING aan de Amsterdamse Zuidas, ZH). Natuurlijk had het erin te vestigen Europese hoofdkantoor van KPMG in het centrum van Frankfurt moeten komen, maar, net als op Schiphol, rechtvaardigt men deze vestiging door te wijzen op het gegeven dat KPMG zich anders in Duitsland niet had gevestigd met zijn Europese hoofdkantoor – de verkeersknoop rond de luchthaven was het enige dat ze wilden. In Frankfurt zitten wilden ze niet.

Ondertussen bouwt de luchthaven driftig door aan haar derde baan. Het bosareaal dat ervoor heeft moeten wijken is aanzienlijk en de chemische fabriek die in de calamiteitenzone ligt moest worden aangekocht en zal de komende jaren worden ontmanteld. Kosten: 600 miljoen euro. Ondertussen wordt aan de zuidzijde van de luchthaven de grond geëgaliseerd voor een derde terminal, die naar verwachting in 2016 open zal gaan. Noordelijk wordt ‘Gateway Gardens’ ontwikkeld op de voormalige militaire basis van de Amerikanen. De uitbreiding is, kortom, indrukwekkend.

 

Van een klein militair vliegveld voor de Amerikaanse troepen, dat vanaf 1948 dienst doet als uitvalsbasis voor de luchtbrug op Berlijn, ontwikkelde de luchthaven van Frankfurt zich vanaf eind jaren vijftig tot burgerluchthaven. Dan kiest Lufthansa Frankfurt als haar thuishaven. Sindsdien groeit de luchthaven onstuimig. In de jaren tachtig wordt ze een van de Europese hubs in het wereldomspannende netwerk van Lufthansa en haar partners verenigd in Star Alliance. De aansluiting op het ICE-net is voorbeeldig. Zo vangt de hogesnelheidstrein alle vliegverkeer af dat binnen vier uur Frankfurt per spoor kan bereiken. Dat is niet mis. We hebben het over een gebied dat zich uitstrekt van Amsterdam tot Wenen en van Zürich tot Berlijn. De snelweg naar de Alpen passeert haar rakelings, het nabijgelegen Autobahnkreuz wijst naar Basel, Keulen, Hamburg en München. Eigenlijk hebben we hier te maken met een Europese superknoop. Deze luchthaven heeft niets meer met de stad Frankfurt te maken. Er is geen Zuidas, alleen een centrum. Verscholen in de uitgestrekte bossen groeit ze uit tot een stad in zichzelf. Dit wordt, anders dan Schiphol, een èchte Airportcity.