Gehoord op 4 maart in CREA te Amsterdam:
Angst voor de ‘alfaïsering’ van de samenleving, zoals VNO NCW het laatst nog bestempelde? Niet nodig. Voor een uitverkochte theaterzaal in CREA op het Roeterseiland sprak Ren Bod, hoogleraar digital humanities aan de Universiteit van Amsterdam, gepassioneerd over het gebruik van ‘big data’ in de geesteswetenschappen. Hij sprak zelfs van ‘the next big thing’. Hoewel, van data mocht je eigenlijk niet spreken, want het materiaal van de geesteswetenschappen – alles ontsproten aan de menselijke geest – bestaat niet uit data, maar uit beeld, geluid en schrift. Wanneer de archieven worden gedigitaliseerd kan dit materiaal met computers worden bewerkt. Door enorme bestanden te vergelijken kunnen deze computers patronen ontdekken die tot nog toe onzichtbaar zijn gebleven. Ter geruststelling: de vragen aan het materiaal werden nog altijd door geesteswetenschappers gesteld. En ook de archieven zelf bleven waardevol, want uiteindelijk wilde je de originelen nog wel raadplegen. Hoe dan ook, op de Universiteit van Amsterdam was sprake van een kleine ‘explosie’, want inmiddels zijn er al drie hoogleraren op dit nieuwe grensgebied tussen alfa- en bètawetenschappen benoemd. Bod verwacht er veel van. De scherpe scheiding tussen de kennisgebieden binnen de geesteswetenschappen was nog wel aanwezig, zei hij, maar binnen het onderzoekscentrum van de UvA op het Sciencepark ontmoetten de verschillende disciplines elkaar nu voor het eerst.
Toepassing van het materiaal door bedrijven is iets geheel nieuws, maar lijkt veelbelovend. Er zijn al veertig creatieve bedrijven in Amsterdam serieus in het werk geïnteresseerd, mede dankzij ‘zaaigeld’ van de universiteiten en de KNAW. Het centrum voor digitale humanities wordt zelfs publiek-privaat gefinancierd, wat uniek is in de wereld. Althans, Bod kende geen stad waar dit op dit moment al gebeurt. In zijn lezing weidde hij uit over de ‘digitale grachtengordel’ die wetenschappers de mogelijkheid zal geven alles te weten te komen over de zeventiende eeuwse interieurs, hun bewoners en hun schilderijen. Digitalisering van de archieven van het Instituut voor Sociale Geschiedenis – waaronder dat van Karl Marx – kan ook tot geheel nieuwe inzichten leiden. Lopen de alfa’s dan niet het gevaar door deze stormachtige ontwikkeling door de bèta’s te worden weggevaagd? Bèta’s kijken immers neer op alfa’s. Bod gelooft het niet. Niet vergeten moet worden dat, omgekeerd, ook de bèta’s door de alfa’s beïnvloed zullen worden. En trouwens, dat is al eeuwenlang het geval, aldus Bod, die tevens auteur is van het bejubelde ‘De vergeten wetenschappen’.
Geef een reactie