Gehoord in CREA Amsterdam op 3 april 2018:
Bron: CUNY, The Gaduate Center
Zijn onderzoek naar kapitalisme en mondiale ongelijkheid wordt op dit moment gefinancierd met petrodollars uit Noorwegen, net zoals zijn eerdere onderzoek aan de Central European University in Boedapest werd betaald door de Hongaars-Amerikaanse zakenman George Soros. De antropoloog Don Kalb vertelde er boeiend over tijdens de laatste Amsterdamlezing van 2018 die alle in het teken stonden van de toekomst. Voor hem waren de recente politiek-economische verwikkelingen in Hongarije en Polen geen afwijking, maar de voorbode van wat ons te wachten staat. Naarmate het kapitalisme dieper doorwerkt in de samenleving gaat het aanvankelijke gevoel van nostalgie over in een ernstig vermoeden van diefstal en corruptie. Het eindigt in xenofobie. Rechtse partijen weten dit sentiment onder brede lagen van de bevolking slim uit te spelen. Heel precies schetste hij hoe dit in zijn werk was gegaan in het Hongarije van Victor Orbán. Na de Val van de Muur was daar liefst een kwart van de banen verloren gegaan. Die banen zijn nooit meer teruggekeerd, want het post-Maoïstische China voegde zich bij het kapitalisme en concurreerde Oost-Europa er gemakkelijk uit. Intellectuelen in Oost-Europa, aldus Kalb, hadden geen idee wat kapitalisme betekent. Ze huurden nota bene Jefffrey Sachs in, wisten zij veel. De moordende concurrentie heeft hun regeringen een uiterst fragiele belastingbasis bezorgd. Sinds de financiële crisis van 2008 zijn de overheidsschulden enorm opgelopen. Armoede treft grote delen van Oost- en Zuid-Europa. Mensen spreken van diefstal.
De rechts-populistische revolutie die zich in Centraal- en Oost-Europa voltrok, voltrekt zich nu ook in het Westen: boze Amerikanen hebben Donald Trump de overwinning bezorgd, de Britten splitsen zich af, de Duitsers en Nederlanders wanen zich winnaars in een felle concurrentiestrijd tussen landen, premier Rutte heeft een Baltisch-Ierse coalitie gevormd van belastingparadijzen en predikte in Berlijn puur nationalisme, de belastingdruk blijft maar dalen, er komen steeds meer verliezers, nationalisme viert hoogtij, rechts-populistische partijen profiteren, Europa valt uit elkaar, het is een race naar de bodem. Volgens Kalb bevinden we ons in een tijd van grote bifurcatie. Aan de ene kant zijn er degenen die verder willen op de weg van moordende concurrentie, aan de andere kant roeren zich de nazaten van de opstand van 2011. Grote bewondering had Kalb voor iemand als Rutger Bregman die met zijn idee van een basisinkomen de race naar de bodem probeert te stoppen. Stevige belastingen op kapitaal, een expanderende sociale huursector, een vitale democratie en veel meer nadruk op gelijkheid zijn dringend nodig om overeind te blijven. Zoiets kan niet van onderop gebeuren, meende hij. Dit vergt internationale wilskracht en coördinatie. Zo pleitte hij voor een wereldregering. Niet een slappe VN, maar een krachtige wereldgemeenschap die tweehonderd jaar na de geboorte van Karl Marx vanuit zijn hoofdkwartier in New York of waar dan ook een einde maakt aan deze slopende en mensonterende mondiale ratrace vol verliezers. Dat was helemaal aan het slot van zijn vlammende betoog. De volle zaal was onder de indruk.
Geef een reactie