VINEX-museumleed

Gelezen in NRC Handelsblad van 9 juni 2013:

Las, enigszins verlaat, een artikel in NRC Handelsblad over de nieuwbouw en renovatie van Nederlandse musea. In totaal zou het gaan om een bedrag van 1,5 miljard euro (sic!), uitgegeven sinds 2000. Daarvan is 700 miljoen terechtgekomen in Amsterdam – bijna de helft dus –, waarvan weer de helft in één museum: het Rijksmuseum. Ruim 200 miljoen daarvan is opgebracht door private financiers, de rest komt van het Rijk, de provincies en de gemeenten. Andere steden die nieuwe musea bouwden zijn Den Haag, Utrecht, Leiden, Den Bosch, Eindhoven, Groningen, Arnhem, Nijmegen, Dordrecht, Zwolle, Assen en Maastricht. Het zijn precies de steden waar de VINEX-woningbouwproductie in diezelfde jaren grotendeels is neergedaald – de zogenaamde ‘stedelijke knooppunten’. “Nieuwe gebouwen of spectaculaire uitbreidingen moesten zorgen voor een groeiende toeristenstroom naar stad, provincie en land. De uitstraling van een topmuseum met nationale of internationale allure moet bovendien helpen bij het creëren van een gunstig vestigingsklimaat.” Iedere stad en provincie wilde, net als het Baskische Bilbao, een Guggenheim Museum-effect.

En, werkte het? Klaarblijkelijk niet. NRC: “Het totale aantal bezoeken aan alle musea was in 2009 met 22 miljoen iets lager zelfs dan de 22,9 miljoen in 1993.” Daaraan voegt de kwaliteitskrant toe dat met de recente opening van het Stedelijk Museum, filmmuseum Eye en het Rijksmuseum in Amsterdam de bezoekersaantallen dáár wel flink zullen stijgen. En gestegen zijn ze! In zowel Groningen als Maastricht echter kwamen de musea direct in financiële problemen. In Groningen zakte het bezoekersaantal al een paar jaar na opening van 400.000 naar 200.000. Bonnefanten en Groninger Museum moesten voor financiele steun aankloppen bij hun gemeente en provincie. Desalniettemin gaan de VINEX-steden overal gewoon door met nieuwe musea bouwen, zoals Arnhem met nieuwbouw van het Museum voor Moderne Kunsten, omdat ze de onderlinge concurrentie goed voelen en niet voor elkaar willen onderdoen. Wat er met de kantorenmarkt is gebeurd – leegstand en verloedering -, en met de winkelcentra dreigt te gebeuren, zal ook met de musea gaan gebeuren. Vooral middelgrote musea in middelgrote steden hebben het moeilijk. Er is geen markt. Allemaal hoogmoed. Allemaal VINEX-leed.