Wikicity

Gelezen in ‘Dierbaar is duurzaam’ (2011) van het Vlaams Architectuurinstituut:

Vandaag houd ik opnieuw m’n Chinese voordracht over Wikicity. Ditmaal niet in Wuhan, maar in Den Helder. Daar congresseert het Platform voor Wijkgericht Werken LPB. Hun jaarcongres staat in het teken van ‘Meer met minder’. Dat klinkt als: wijkbeheer moet efficiënter, met minder geld, met minder mensen. Ik voel me bezwaard. Want Wikicity is helemaal niet efficiënt, wel effectief. Bespaart het geld? Nou en of! Bespaart het tijd? Jazeker. Biedt het betere oplossingen? Reken maar van yes! Het moet ook allemaal sneller en veel beter. Maar wijkbeheer is geen bedrijf en de natuur is niet efficënt. Wikicity is duurzaam omdat het werkt volgens de wetten van de natuur.

Gisteravond kreeg ik van Christoph Grafe, directeur van het Vlaams Architectuurinstituut, een bescheiden pamflet in handen dat gaat over architectuur, cultuur en ecologie. Het vlugschrift is getiteld ‘Dierbaar is duurzaam’. Wie schetst mijn verbazing? Grafe schrijft daarin dat duurzaamheid ‘een heruitvinding van de democratie’ vereist. Ook laat hij ons weten dat ‘de inrichting van de leefomgeving’ een sleutelrol speelt in de culturele verandering die we voor ons hebben om met z’n allen te overleven. Het gaat om het ‘zoeken naar het onvoorspelbare’ en: ‘er zijn geen onvermijdelijkheden’.  Mooi is ook hoe hij zijn pamflet begint: “Minder slecht is niet goed genoeg’. Is dat de Vlaamse variant op het oer-Hollandse ‘Meer met minder’? Ook hij gebruikt het woord ‘effectief’. “Want hoe effectief is de maatregel om eco-wijken met passiefhuizen aan te leggen, die voor het grootste deel op groene weilanden worden gebouwd, en waarbij andere aspecten – zoals mobiliteit en gezondheid – grotendeels buiten beschouwing worden gelaten?” (…) “Hoe effectief is het om huizen in zo’n dikke laag isolatiemateriaal in te pakken, dat de lichtinval danig gereduceerd wordt en we met zijn allen aan de spaarlampen moeten om het überhaupt nog leefbaar te houden?” De vragen stellen is ze beantwoorden. Hier wordt effectiviteit eindelijk voorop gesteld. De ingenieur Grafe neemt afscheid van de technologisch oplossingen, van het productgeoriënteerde denken, van de managementstijl die in overheidsland nog altijd domineert. Oplossingen, zegt hij, zijn niet meer te voorspellen en kunnen ook niet worden gestandaardiseerd. We moeten af van ’instrumenteel rationalisme’. Daarentegen zou de overheid processen van dialoog moeten faciliteren en zo aan langetermijnoplossingen werken. Participatie dus, maar dan echte participatie. Precies dáárover gaat ‘Wikicity’. Abstract? Helemaal niet! Het is juist heel concreet. Concreet genoeg voor wijkgericht werken.