Wu-Wei

Gelezen in ‘Retracking America’ (1971) van John Friedmann:

Donderdag 19 april opent in Rotterdam de Internationale Architectuur Biënnale. Thema: ‘Making City’. De stad wordt dit keer echt gemaakt. Het deed me denken aan ‘The Tao of Transactive Planning’, opgenomen in ‘Retracking America’ (1971) van de Amerikaan John Friedmann. Friedmann schrijft daarin dat hij zich een incident herinnert waarbij een planner zijn geduld verloor omdat iets wat hij bedacht had niet werd uitgevoerd. “His model of the planning process was simplistic. The planner plans; the client buys the plans and uses all the means at his disposal to see them carried out.” Volgens Friedmann gaat goede planning heel anders in zijn werk. “The Tao says: All things go through their own transformations.” Waarop hij een meer complex model van planning introduceert, dat hij aanduidt als ‘transactive planning’. “The Taoist philosophy of wu-wei – doing nothing – would seem to be more appropriate to this model than controlled impatience.” Veel krachten in de stadsontwikkeling verlopen automatisch, die kennen hun eigen dynamiek. Soms ontbreekt de dynamiek, of verloopt de verandering te snel. De planner kan er vaak niet veel aan doen. “Both planner and client must respect the laws of transformation and be mindful of their limited abilities to control the flow of events.” Beter is het soms om helemaal niets te doen.

Behartigenswaardig vond ik ook een ander citaat: “Tao invariably does nothing, yet there is nothing that is not done.” Het lijkt er vaak op, verklaart Friedmann, alsof de planner niets doet; echter, hij leert en al lerende vergaart hij nieuwe kennis. Hierdoor veranderen wel de perspectieven, en in het verlengde daarvan verandert het gedrag. Het mag dus lijken alsof er helemaal niets gebeurt, toch verandert alles wel degelijk. “Persons change, institutions change, the environment for action changes.The ideas of the learner take root, are themselves transformed, and pass into action, affecting the behavior of society.” Toen ik het tijdens mijn planologische studie las, begreep ik het niet. Een planner moet toch maken, creëren? Nu, na dertig jaar praktijkervaring, kan ik de betekenis ervan doorgronden. Wat Friedmann schrijft is pure wijsheid, een groot planoloog waardig. ‘Making City’ is vaak gewoon niets doen, wachten, geduld oefenen, leren, perspectief veranderen, meebewegen, de tijd zijn werk laten doen.