Visieloos

Gelezen in ‘Amsterdam van verzorgingsstad naar participatiestad’ (2014) van Bob Kassenaar:

Kreeg onlangs een exemplaar van het boek van Bob Kassenaar in handen. Deze trouwe en gepokt en gemazelde ambtenaar van de bestuursdienst van de gemeente Amsterdam ging in 2014 met pensioen. Aansluitend schreef hij een dik boek over veertig jaar werken bij de gemeente, helemaal vanuit het perspectief van het stadhuis. Centraal thema: hoe te komen tot een lerende organisatie. Mooi onderwerp. Goed geschreven ook. Een lerende organisatie lijkt ook mij buitengewoon belangrijk. Maar bij een veelkoppige gemeentelijke organisatie is dat heel moeilijk omdat er elke vier jaar nieuwe bazen aantreden die telkens weer het wiel willen uitvinden. En al die bazen hebben hun eigen diensten die ze maar wat graag tegen elkaar in stelling brengen. Kassenaar verbijt zich dan ook voortdurend. Meerjarige strategie of regie laat staan lessen leren uit gemaakte fouten, het is, stelt hij, gewoon onmogelijk in gemeenteland.

In hoofdstuk 3.4 wijdt hij uit over de opgave van ‘samenhang en structuur’. Volgens Bob heeft de gemeente op dit terrein een slechte reputatie en heeft ze ook in al die jaren niets geleerd. Wat is het probleem? ‘Groupthink’ ligt hier voortdurend op de loer. Er is volgens hem ook geen ‘countervailing power’ in de ruimtelijke sector. Planningsoptimisme is het gevolg. Planningsoptimisme wordt hier gevoed door een dominante projectenstructuur en door de grote invloed van marktpartijen. En toen, in 2004, kwam er tot overmaat van ramp ook nog Zef Hemel bij de gemeente Amsterdam werken, die visionair bleek te zijn (blz 221). “Volgens die visie komen alle projecten die nu op stapel staan, in de toekomst tot volle bloei.” Alle projecten? Over wat voor visie hebben we het dan? Bob vond het in ieder geval verschrikkelijk. Zijn conclusie: “Het organiseren van tegenkracht in Amsterdam is even cultuurvreemd als het werken met alternatieven.” Werkelijk? Mijn tienjarige ervaring heeft mij juist geleerd dat alle diensten en stadsdelen in Amsterdam elkaar voortdurend tegenwerken: de countervailing power blijkt uitstekend te zijn georganiseerd. Een gedeelde visie zou partijen juist bij elkaar hebben gebracht. O ja, en leren is niet hetzelfde als regie voeren vanuit het stadhuis.


Posted

in

, ,

by

Comments

One response to “Visieloos”

  1. Bob Kassenaar Avatar
    Bob Kassenaar

    Ik reageer graag op dit mooie commentaar. Het mooie is dat Zef gelijk heeft vanuit zijn wereld (van de toenmalige Dienst Ruimtelijke Ordening) en ik vanuit het perspectief van het stadhuis ook. In het stadhuis gaat het er om dat bestuurders die daartoe door de burgers zijn gekozen besluiten nemen over o.a. “samenhang en structuur”. En dat is lastig wanneer de ene dienst met een aansprekende (vakmatige) visie komt, de andere dienst met een vernietigend verhaal over de financiële haalbaarheid daarvan, en de derde dienst de economische bestemming van het plangebied niet wil veranderen. Waarbij ik alle verhalen uit vakmatig oogpunt goed onderbouwd vond, en ik zelf doorgaans toch het meest geïnspireerd werd door de bijdrage van Zef en zijn medewerkers. Maar ik miste een set door diensten samen opgestelde varianten die bestuurlijk, politiek – en ook maatschappelijk! – relevant waren en waaruit de gemeenteraad kon kiezen. Want dat werkt in een democratie het beste. Zef heeft gelijk dat elke vier jaar nieuwe politieke bazen aantreden en dat dit frustrerend is voor lange termijn visies. Betekent dit dat Amsterdam beter af is wanneer de ambtenarij de facto beslist, zoals in de tijd van Publieke Werken? Dat niet, neem ik aan, maar iets beters dan nu is wel wenselijk. Want ik heb maar al te vaak meegemaakt dat het de wethouders zelf waren die om politieke redenen alternatieven en varianten onder het kleed schoven, en alleen hun eigen voorkeursplan aan B&W en Gemeenteraad wilden voorleggen. De ‘groupthink’ begon vaak bij de politiek. Ik mis de countervailing power zoals in de tijd van Jan Schaefer wanneer ambtelijke diensten en een projectgroep stadsvernieuwing op bestuurlijk niveau in het strijdperk traden. Niet het geruzie tussen diensten vanuit de eigen vakgebieden, en de wethouders die samen de knoop moeten doorhakken. En dan politiek niet meer af durven te wijken van het gesloten compromis. Dan toch liever een mooie toekomstvisie van Zef Hemel dan een grauw politiek compromis?

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *