Gelezen in NRC Handelsblad van 24 oktober 2008:
Tijdens de kerstdagen heb ik eindelijk tijd om de stapels oude kranten weg te werken. Zo kwam ik de NRC van 24 oktober weer tegen. Daarin trof mij een verslag van Margit Kranenburg over de snelle vergrijzing van de Japanse bevolking. Binnen vijf jaar is een op de vier Japanners ouder dan 65 jaar, rond 2025 liefst een op de drie en in 2050 is de helft van de Japanse bevolking 65 jaar of ouder. Ik wist niet wat ik las. De helft! Daarmee gaat Japan aan kop in een wereldwijde trend, althans in de ontwikkelde wereld. Duitsland zit op dit moment op hetzelfde niveau, maar het verschil zal groter worden. Hoe hou je een land leefbaar in een dergelijke situatie? En wat is het voorland van planners als ze in hun gebied een dergelijke situatie te wachten staat? "Met de grootschalige pensionering van de Japanse naoorlogse babyboomers vrezen demografen voor een nieuw fenomeen: vergrijsde grote steden met geïsoleerde gepensioneerden die na decennia uren maken in loondienst geen band met hun buurt hebben."
Nederland volgt op enige afstand, want de vergrijzing (en de krimp) lijkt nog ver weg. Alleen Zuid-Limburg, Zeeuws Vlaanderen en Oost-Groningen hebben ermee te maken. Toch maken de bejaarden over tien jaar al veertig procent uit van de Nederlandse beroepsbevolking. Grote delen van Nederland verkeren nu al in een ontspannen situatie, die overigens verdoezeld wordt door huishoudensverdunning. Om die reden wordt er nog wel gebouwd, maar de bevolking groeit er niet meer.
Krijgen wij, net als Japan, ook te maken met vergrijsde steden? Jazeker, in het noorden, oosten en zuiden van het land zal dit stellig gebeuren. Sterker, het gebeurt nu al. Als ze groeien gebeurt dat ten koste van hun ommeland, dat deze steden leegzuigen met hun nog altijd ambitieuze bouwprogramma’s. Niet echter in Utrecht en Amsterdam. Die twee steden worden de grote uitzondering binnen Nederland. Hun bevolking zal juist groeien en verjongen. Hun bevolking is nu al jonger, maar het proces van verjonging zal de komende decennia worden versterkt doordat jongeren weg zullen trekken uit de vergrijsde streken, op zoek naar studiemogelijkheden, interessant werk en een partner. Dat zal zich ook economisch vertalen. En dat zullen de andere steden niet leuk vinden. Die willen groeien. Vandaar het gevecht om de vestiging van onderwijsinstellingen in de provinciesteden en wat ik maar zal noemen het ‘spiegeltje spiegelte aan de wand-gedrag’ van veel steden: de honger naar stadions, musea, prestigeprojecten, iconen. Ziehier het ruimtelijke gevecht van de toekomst. Planologen, verdiep u in de Japanse steden! U kunt er veel van opsteken.
Geef een reactie