Amsterdamstraat

Gezien in Heerlen op 11 november 2010:

Besmuikt namen we een kijkje in de Amsterdamstraat te Heerlen. Het straatje, veel kleiner dan de aanpalende Rotterdamstraat, is feitelijk een voetpad met aan één zijde een rijtje mijnwerkerswoningen uit de jaren vijftig. Het merendeel ervan staat te koop, al jaren. De eigenaren raken ze aan de straatstenen niet kwijt. Oorzaak: bevolkingskrimp. Slopen betekent uitkopen van de eigenaren. Heel gek, want even verderop halteert een lightrailtrein op een nieuw stationnetje. Ook de spiksplinternieuwe binnenring – een verbindende autoweg – scheert rakelings langs de wijk. De buurt grenst bovendien aan één zijde aan een schitterend bos, aan de andere kant zien we de torenspits van het centrum van Heerlen. We zijn in het hart van Eutropolis, het MHAL-gebied (Maastricht-Hasselt-Aken-Luik), de veelbezongen Euregio. Ik blader door amper tien jaar oude beleidsdocumenten over het gebied: ‘’Het MHAL met de stroom mee’’ (1999) van Jeroen Saris, High Five van het NIROV 91999) en Kolpron’s  ‘Herkwalificatie stedelijke bouw MHAL steden’ (2000). Er wordt nog met geen woord gerept over bevolkingskrimp, alleen over economische impulsen, bereikbaarheid en grensoverschrijdende samenwerking. We zijn nu tien jaar verder, er is ondertussen voor miljoenen geïnvesteerd, maar wat is het resultaat?

Kolpron verwachtte destijds veel uitstraling van de stationsgebieden in de afzonderlijke MHAL-steden. We namen daarom een kijkje op het pas geopende busstation van Heerlen, we spraken met de ontwerper ervan, kunstenaar Michel Huisman. Zijn ouders, vertelde hij, hadden een schitterende juwelierszaak in Heerlen gehad; nu zat er in datzelfde trotse pand een Etos. Het busstation is inderdaad schitterend uitgevoerd en Huisman kan geweldig tekeer gaan (zijn nauwelijks ingehouden woede evenaart die van de onlangs overleden historicus Tony Judd). Maar het oude, vooroorlogse busstation van Heerlen was toch het mooiste. Jammer dat dat in de jaren tachtig is afgebroken, net als die hele mijnbouwerfenis van de Oostelijke Mijnstreek. Toen we even later het prachtig gerestaureerde Schunckpaleis binnenstapten en een blik wierpen in de tentoonstelling over de musicus John Cage, wisten we het zeker. Niet die voortdurende sloopwoede en al die investeringen in asfalt en gebouwen, maar de mensen maken de stad. Heerlen kan het beste investeren in kunst, identiteit en cultuurhistorie. Stop het beton en ga liever de mijnarbeidershuisjes in de Amsterdamstraat  restaureren.