De ondergang van Venetië

Gezien in Venetië op 9 augustus 2013:

Vierentwintig miljoen toeristen bezoeken jaarlijks Venetië. Dat is bijna evenveel als Parijs (25 miljoen; ter vergelijking, in Amsterdam gaat het om 12,5 miljoen toeristen). In de waterstad zelf wonen minder dan 60.000 Venetianen. Ooit waren dat er 150.000 meer. Parijs, dat zelf tweeëneenhalf miljoen inwoners telt maar als agglomeratie ruim 11 miljoen, hoopt in 2030 60 miljoen toeristen te trekken; voor het kleine Venetië zou zo’n groei rampzalig zijn. Het zou neerkomen op nog veel meer toeristen en nog minder inwoners. De meeste inwoners zijn de afgelopen decennia al naar Mestre getrokken, een industrie- en havenstad aan de overkant van de lagune. De afzondering van het toeristische kerngebied van de regionale stad is hier tot in het extreme doorgevoerd: Venetië definitief een openluchtmuseum. Geen stad die zoiets wil. Niet het water, maar de wassende stroom toeristen wordt Venetië’s ondergang.

Om deze scheve ontwikkeling weer in balans te krijgen werd de bouw van een spoortunnel onder de lagune van het vliegveld via het Arsenaal in het oosten van de stad naar Mestre in het westen overwogen, om zo de enorme toeristenstroom gemakkelijker de stad in en uit te krijgen. Hierdoor hoopte men tevens het toeristische kerngebied op te nemen in het grotere stedelijke verband. In 14 minuten tijd zouden toeristen vanuit de luchthaven het San Marcoplein kunnen bereiken. Ruim 29 kilometer spoortunnel leek voldoende om de vaporetto’s definitief buiten dienst te kunnen stellen. Dit voorstel, uit 1992 van Zollet, een Italiaans ingenieursbedrijf, werd direct omarmd door het Venetiaanse openbaar vervoerbedrijf ACTV. Het door toeristen bejubelde vaporetto-systeem is namelijk al jaren zwaar verliesgevend en een blok aan het been van het gemeentebestuur. Het plan van Zollet was begroot op 1,9 miljard euro en zou 15 jaar graven en bouwen in de lagune betekenen. Het kreeg een plek in het collegeprogramma van 2002-2004 van Venetië, maar werd in 2011 toch weer geschrapt, althans geen prioriteit meer gegeven. Ondertussen breekt het bestuur van de waterstad zich onverminderd het hoofd hoe het probleem van de groeiende toeristenstroom op te lossen en het sterven van de oude stad te voorkomen.