Gelezen in ‘The Great Disruption’ (1999) van Francis Fukuyama:
Afgelopen weekeinde heb ik ‘De Vastgoedfraude’ (2009) van Vasco van der Boon en Gerben van der Marel in één adem uitgelezen. Fascinerend en onthutsend boek. Na de bouwfraude, de misstanden bij de corporaties, de bankencrisis, de dopingschandalen bij het wielrennen, de fraude bij Shell en Ahold en de ondergang van de DSB kan dit er ook nog wel bij. Doordat ik m’n artikel over Singapore (Megacities Lecture 6, 2002) op hetzelfde moment herlas, raakte ik weer in de ban van Fukuyama’s ‘Great Disruption’. Dat blijkt achteraf toch wel een visionair boek. Het verscheen kort voor de eeuwwende, dus een portie ‘millenium-doemdenken’ is het niet vreemd. Mooi vind ik vooral hoe deze Amerikaanse filosoof op de rechterflank de drie-eenheid ‘Crime, Family and Trust’ in samenhang analseert en de demografische ontwikkeling (bevolkingskrimp) aan de basis legt van een reeks potentiële ontsporingen. Door zwakker wordende sociale verbanden waarvan echtscheidingen en kleinere gezinnen de kern uitmaken, verandert het waardenpatroon van mensen op het eind van de eeuw ingrijpend. Hierdoor kan het goed mis gaan omdat maatschappijen in volle breedte vatbaar worden voor fraude en oplichting. Uiteindelijk is dat de basis van de crisis waarin we op dit moment verkeren. Ik lees: "Individualism, the bedrock virtue of modern societies, begins to shade over from the proud selfsufficiency of free people into a kind of closed selfishness, where maximizing personal freedom without regard for responsibilities to others becomes an end in itself."
Deze ontwikkeling van doorgeslagen individualisme leidt er volgens Fukuyama toe dat mensen zelfs de laatste regels overboord willen zetten. Ze willen helemaal af van de overheid, die hen nog maar een strobreed in de weg legt. Ze klagen over regeldruk en hameren op afschaffing van de bureaucratie, terwijl die druk nog nauwelijks bestaat. Zo vernietigen ze zichzelf. "In societies where individuals enjoy more freedom of choice than at any other time in history, people resent all the more the few remaining ligatures that bind them." Het gevaar dat dergelijke samenlevingen bedreigt is dat ze helemaal uit elkaar vallen. Wegens gebrek aan sociaal kapitaal. Met alle gevolgen van dien.
Geef een reactie