Let op uw steden!

Gelezen in NRC Handelsblad van 3 december 2008:

De week na het verschijnen van het artikel over de vergrijzing van de Japanse bevolking publiceerde datzelfde NRC Handelsblad een artikel over de wegzakkende Japanse economie, ditmaal van de hand van redacteur Hans van der Lugt. De economie van Japan staat al jaren stil. Van der Lugt schetst hoe de Japanse regering keer op keer à la Keynes enorme bedragen in de infrastructuur van het land pompt en hoe weinig effect dit telkens weer heeft. De overheidsschuld is inmiddels opgelopen tot 180 procent van het bruto binnenlands product. "Geen enkel geïndustrialiseerd land heeft ooit zoveel schuld gedragen." De jeugd mist toekomstperspectief, de regerende LDP is hoogbejaard. "Japanse conservatieve leiders hebben geen toekomstvisies, maar praten liever over de schoonheid en rijkdom van Japanse tradities." Van der Lugt wijt de stilstand aan een gebrek aan democratie. Er is daardoor te weinig vernieuwing. Over dat onderwerp – gebrekkige democratie – schreef hij onlangs een boek, getiteld ‘Geketende democratie. Japan achter de schermen’.

Uit de beschrijving van Van der Lugt blijkt duidelijk dat de regering van Japan structureel de verkeerde dingen doet. Het is een typisch voorbeeld van, zoals Jane Jacobs dat zou noemen, een natie-staat die het principe van welvaartscreatie niet begrijpt. Van der Lugt had er goed aan gedaan haar ‘Cities and the Wealth of Nations’ (1984) te lezen. Dan had hij beter begrepen waar die economische stagnatie in Japan vandaan komt en hoe die was te verhelpen. Een gebrek aan democratie lijkt me niet de echte oorzaak. Het was aannemelijker geweest als hij de vergrijzing van de Japanse steden aan de basis van de stilstand had gelegd. Want het zijn niet alleen de bestuurders die hoogbejaard zijn, de hele Japanse bevolking is vergrijsd. En steden met een vergrijsde bevolking zijn slecht in importsubstitutie. De Japanse economie draait op export van goedkope massaproducten. Korea, Taiwan en China zijn daar inmiddels veel beter in. Daardoor kalft de exportbasis af. Ondertussen moet Japan steeds meer importeren. Als haar steden niet beter worden in import-replacement, zal de stagnatie blijvend zijn. Uiteindelijk zal de Japanse economie krimpen.

Ook Nederland staat vergrijzing te wachten. Een waarschuwing dus. Nederland, let op uw steden.