Online stedenbouw

Gelezen in ‘Together’ (2012) van Richard Sennett:

Kan internet ons helpen bij het samenwerken? Bijvoorbeeld om samen een stad te bouwen? De Amerikaanse socioloog Richard Sennett stelt zich die vraag in ‘Together’, zijn nieuwste boek. Om de vraag te beantwoorden beschrijft hij het experiment van Google Wave. Die software was precies bedoeld om mensen bij het samenwerken behulpzaam te zijn. Bij Google Wave ging het niet om ‘sociale networking online’ waarbij mensen vooral vol zijn van hun eigen ego en aandacht vragen met hun oneliners. Google Wave moest juist ‘online conversatie’ mogelijk maken, het liefst ook over politiek gevoelige onderwerpen. Doorgaans betreft het dan al snel vuilspuiterij en grove beledigingen, dus de vraag was of de software dit gedrag kon ombuigen naar een meer open gesprek: “only a dialogical, exploratory conversation could help us gain insight into the complex issues we faced.” Sennett nam als gebruiker deel aan het kortstondige experiment. Google Wave werkte slechts één jaar, tussen 2009 en 2010. Daarna werd het door de producent uit de lucht gehaald. Sennett weet achteraf ook waarom. De programmeurs meenden te weten hoe een goed gesprek verloopt. Ze hadden er weinig van begrepen.

De softwareontwikkelaars bouwden een website met een veelheid van schermen, met op het middenscherm een verhaal dat geleidelijk werd gedistilleerd uit alle deelgesprekken – een soort van consensusbuilding waarbij zijwegen in de gesprekken werden gedempt, irrelevant verklaard of gewoon vastliepen in cul-du-sacs. Dat laatste was goed te zien omdat de geschiedenis van de gesprekken nauwkeurig werd vastgelegd en het verloop ervan kon worden getraceerd. Men beweerde dat dit een efficiënte manier was om samen te werken. Maar met efficiency, aldus Sennett, heeft samenwerking niets te maken. “Its dialectical, linear structure failed to account for the complexities which develop through cooperation.” Echte open gesprekken doen je dingen vinden die je mischien niet had gezocht, bijvoorbeeld door vergelijkingen en associaties van anderen die je op het spoor zetten van zaken waaraan niemand had gedacht. Die rijkdom bood Google Wave je niet. “Because complex layers of meaning did not seem to build up, dealing with neither our social nor technical issues, enthousiasm in our group began to wane as we followed the dialectical narrative envisioned by the program.” In plaats van online te gaan, besloot de groep toch maar weer het vliegtuig te nemen om bij elkaar op bezoek te gaan. Inderdaad, ook wat niet gezegd wordt, behoort tot het domein van de nuttige conversatie. Daarvoor moet je mensen zien.