Best eng

Gelezen in NRC Handelsblad van 5 februari 2011:

Volgens columnist Johan Schaberg kun je innovatie op drie niveaus aanpakken: producten, ondernemingen en infrastructuur. “Traditioneel denken wij bij innovatie meestal aan nieuwe producten.” Maar op het oude Ministerie van Landbouw deden ze het anders, aldus Schaberg, zelf zoon van een boer. Daar stond de infrastructuur centraal: een indrukwekkend en succesvol netwerk van agrarische bedrijven, politiek, onderwijs en onderzoek. “Het werd in zijn macht en invloed wel vergeleken met het beruchte militair-industrieel complex in Amerika, en het buitenland keek er met afgunst naar. Het maakte Nederland ondanks zijn geringe oppervlakte een tijdlang tot de grootste agrarische exporteur na de Verenigde Staten.” Een ander voorbeeld dat hij noemt is Israel als broedplaats van innovatieve bedrijven. Ook daar is door de overheid aan een infrastructuur gebouwd. Ten slotte noemt hij Zuckerbergs Facebook. Ooit begonnen op Harvard aan de Amerikaanse Oostkust, verhuisde deze jonge ondernemer naar Californië, “die gonzende bijenkorf van geeks, nerds, ervaren ondernemers en durfkapitalisten, die hem naar een volgend niveau konden tillen.” Ook infrastructuur.

Het nieuwe industriebeleid van het kersverse Ministerie van ELI lijkt de raad van Schaberg al op te volgen. Het clusterbeleid in ontwikkeling gaat vooral bouwen aan de infrastructuur. Het is best eng allemaal. Het landbouw-industrieel complex van Wageningen heeft immers grote schade aangericht, geobsedeerd als het was door jarenlang veel, uniform voedsel te produceren tegen zo laag mogelijke prijzen. Zelfs Sicco Mansholt zag in 1994 de rampzalige gevolgen ervan in: “Het is een onhoudbare toestand, een stroperige brei van belachelijke maatregelen. Een drama.” En Israel is de afgelopen vijftien jaar vooral een high-tech staat geworden door de meedogenloze oorlogs- en veiligheidsindustrie. Het kleine landje telt niet minder dan 350 bedrijven die produceren voor de binnenlandse veiligheidsdiensten. Lees The Shock Doctrine (2007) van Naomi Klein. “The fact that Israel continues to enjoy booming prosperity, even as it wages war against its neighbors and escalates the brutality in the occupied territories, demonstrates just how perilous it is to build an economy based on the premise of continual war and deepening disasters.” Het door Schaberg opgevoerde Californië ten slotte is het ultieme product van een grootschalige defensie-industrie: van het bouwen van vliegtuigen, tanks en raketten door Boeing, Lockheed en anderen. Kortom, het is ronduit gevaarlijk wanneer regeringen innovaties in het bedrijfsleven gaan stimuleren langs de weg van de infrastructuur. Tenzij ze steden helpen bouwen. Goede, leefbare en creatieve steden, boodevol talent. En mooi platteland.